myślenia, zawsze pozostając świadomym istnienia innych standardów i ich rzeczywistego wpływu na religijne cechy człowieka. To, co jest prawdziwe w odniesieniu do wszystkich innych. Żaden współczesny ekonomista nie wyobraziłby sobie inaczej swojej dziedziny nauki i jej stosunku do innych nauk o człowieku. To właśnie w wyniku takiego procesu emancypacji od innych standardów myślenia oraz rozwoju standardu odpowiedniego dla swojego przedmiotu badania ekonomia rozwinęła się jako autonomiczna teoria ekonomicznej aktywności człowieka. Celem realizmu politycznego jest przyczynić się do podobnego rozwoju na polu polityki.
Naturalnie, teoria polityki oparta na takich zasadach nie spotka się z jednogłośnym poparciem – ani, jeśli już o tym mowa, oparta na niej polityka zagraniczna. Jest tak dlatego, że zarówno teoria, jak i polityka są sprzeczne z dwoma nurtami w naszej kulturze, które nie są w stanie pogodzić się z założeniami i wynikami racjonalnej, obiektywnej teorii polityki. Jeden z tych nurtów, wywodzący się z doświadczeń i filozofii dziewiętnastego stulecia, dyskredytuje rolę siły w społeczeństwie; później zajmiemy się nim bardziej szczegółowo. Drugi z tych nurtów, przeciwstawiający się realistycznej teorii i praktyce politycznej, ma korzenie w tym szczególnym związku łączącym ludzki umysł i sferę polityki. Z przyczyn, którymi zajmiemy się później, ludzki umysł w swym codziennym działaniu nie może znieść patrzenia prawdzie politycznej prosto w oczy. Musi maskować, zniekształcać, pomniejszać i upiększać prawdę – tym silniej, im aktywniej jednostka uczestniczy w procesach politycznych, zwłaszcza tych międzynarodowych. Tylko oszukując się co do natury polityki i roli, jaką sam odgrywa na scenie politycznej, człowiek jest w stanie żyć z zadowoleniem jako zwierzę polityczne sam ze sobą i ze swoimi bliźnimi.
Teoria, która stara się zrozumieć politykę międzynarodową w jej rzeczywistym kształcie i w zgodzie z jej wewnętrzną naturą, a nie z tym, jak ludzie chcieliby ją widzieć, nie może więc uniknąć konieczności pokonania oporu psychologicznego, z którym inne gałęzie nauki nie muszą się mierzyć. Książka poświęcona teoretycznemu rozumieniu polityki międzynarodowej wymaga zatem szczególnego wyjaśnienia i uzasadnienia.
Bibliografia
Morgenthau H.J., 1946, Scientific Man versus Power Politics, Chicago, University of Chicago Press.
Sumner W.G., 1911, Moves of the Present and Future, w: War and Other Essays, New Haven, Yale University Press.
Washington G., 1931-1944, The Writings of George Washington, red. J.C. Fitzpatrick, t. 10, Washington, United States Printing Office.
Weber M., 1920, Gesammelte Aufsätze zur Religionssoziologie, Tübingen, J.C. Mohr.
Weber M., 1926, Max Weber, Tübingen, J.C. Mohr.
MORTON A. KAPLAN
System i proces w polityce międzynarodowej14
W niniejszym opracowaniu postawiona została teza, że naukowe rozumienie polityki rozwinąć się może tylko wtedy, gdy zagadnienia związane z polityką będą traktowane w kategoriach systemu działań. System działań jest układem zmiennych powiązanych ze sobą w taki sposób, że (inaczej niż w jego zewnętrznym otoczeniu) relacje wewnętrzne pomiędzy jego zmiennymi oraz pomiędzy tymi zmiennymi a zmiennymi zewnętrznymi są możliwymi do opisania prawidłowościami behawioralnymi. […]
Ponieważ system kształtuje swoją tożsamość w określonym czasie, trzeba móc go opisać w różnych okresach, to znaczy w jego kolejnych fazach. Konieczne jest również właściwe określenie takich zmian zachodzących w zmiennych, które powodują przejście do kolejnych faz. […]
Systemy uznaje się za połączone w parę, kiedy „wyjście” (rezultat) jednego z nich służy jako „wejście” (wkład) drugiego. Osobowość sekretarza stanu [Stanów Zjednoczonych – przyp. tłum.] stanowi „wejście” systemu amerykańskiej polityki zagranicznej, a z kolei amerykańska polityka zagraniczna jest „wejściem” systemu międzynarodowego.
Chociaż o tworzących pary systemach można myśleć jako o częściach większego systemu, łatwiej jest traktować je jako samodzielne jednostki. Parę systemów tworzą m.in. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Państwa te są członkami NATO i ONZ; rozwój gospodarczy jednego z nich wpływa na ekonomię drugiego; polityka każdego z tych państw jest jednocześnie „wejściem” dla polityki tego drugiego. Zastanówmy się jednak, jak dużą trudność sprawiłoby nam zbadanie tego, jak funkcjonuje system polityczny Stanów Zjednoczonych w relacji do ich polityki zagranicznej, gdybyśmy chcieli dokonać szczegółowej analizy każdego systemu, z którym Stany Zjednoczone są sparowane – na przykład wszystkich systemów zewnętrznych i podsystemów wewnętrznych.
Z analitycznego punktu widzenia łatwiej jest zastanowić się, jaką decyzję podejmą Stany Zjednoczone, jeśli Wielka Brytania podejmie decyzję x, y lub z. Jeśli chcemy dowiedzieć się, jak w rzeczywistości postąpią Stany Zjednoczone, szczegółowa wiedza z zakresu polityki brytyjskiej (a w każdym razie tego, jak prawdopodobny jest dany stan brytyjskiego systemu politycznego) staje się niezbędna. Jeśli interesuje nas nie konkretna prognoza, ale wiedza o tym, jak Stany Zjednoczone zwykle prowadzą swoją politykę zagraniczną, warto wziąć pod uwagę zachowanie tego państwa, gdy „wejścia” innych systemów przyjmą określone wartości. […]
Kiedy systemy, zarówno te znajdujące się na tym samym poziomie, jak i na różnych poziomach, zostają połączone w pary, które działają w przeciwnych kierunkach, ma miejsce sprzężenie zwrotne. Polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych ma wpływ na politykę zagraniczną Związku Radzieckiego i jednocześnie sama znajduje się pod jej wpływem. Negatywne sprzężenie zwrotne oddziałuje w kierunku przeciwnym do „wejścia” systemu. Przykładem może być pilot automatyczny, który, korygując kurs samolotu, doświadcza właśnie negatywnego sprzężenia zwrotnego. Z kolei pozytywne sprzężenie zwrotne oddziałuje w tym samym kierunku co „wejście” systemu. Można je zaobserwować w przypadku, w którym państwo dodrukowuje pieniądze w czasie inflacji, co skutkuje wzrostem cen, prowadzącym do kolejnych dodruków – i tak dalej, i tak dalej. […]
Równowagę należy definiować przy uwzględnieniu arbitralnie wybranych zmiennych, pozostających w arbitralnie wybranych granicach arbitralnie wybranego czasu, w jakim system jest poddany określonym zakłóceniom. Równowagi i stabilności nie należy traktować jako synonimów, jako że równowaga może być niestabilna. Stabilna równowaga to taka, która nie wykracza w swych wahaniach poza dane granice. W dalszej części wskazana zostanie bardziej precyzyjna definicja tego zjawiska.
Stabilny system istnieje więc w granicach wyznaczonych arbitralnie określonymi wartościami zmiennymi. Stabilność tego rodzaju zachowuje się podobnie do huśtawki – po zakłóceniu wraca do pozycji wyjściowej. Może ona reprezentować jakąś formę „stanu ustalonego” lub procesu homeostazy, w którym część zmiennych nieustannie dostosowuje się do pozostałych, tak aby utrzymać je w danych granicach. Na myśl nasuwa się na przykład działanie termostatu lub to, jak ciało ludzkie utrzymuje stałą temperaturę krwi – w czasie upałów dzięki poceniu się, a w czasie mrozów dzięki dreszczom. Taką stabilność utrzymywać może również negatywne sprzężenie zwrotne, co ilustruje podany już wcześniej przykład automatycznego pilota w samolocie. Systemy polityczne reprezentują stabilność homeostatyczną lub „stanu ustalonego”. […]
Ultrastabilne
Podstawa przekładu: M.A. Kaplan, 1957,
