op my gerig is nie.
“Dis laat,” sy staan so vinnig op, die stoel kantel, “ek moet nog baie doen. Nag, Elfie.”
Nag, Ma.
Dit was nie aspris nie, Ma.
Ek verander daarna, groei selfs agt sentimeter. Pas uiteindelik in my skoolrokke. Die moontlikheid dat ek ook ’n vrou kan word, staar my in die gesig in die lang spieël in Ma se klerekas en ek voel skrikkerig oor die veranderinge in my lyf en in my kop en die vreemde bewustheid van my heupe wat swaai as ek loop en die warmte wat my gesig verkleur as ek sien hoe anders Rob Steenkamp, wat altyd teen my wedywer om eerste te staan in geskiedenis en biologie, na my kyk.
Waar ek altyd kon wegkruip in my klein kokon, voel ek nou blootgestel. Van daardie Sondag in Julie af, weet ek ek kan myself net beskerm as ek niemand naby aan my toelaat nie. Dit is amper met trots dat ek niks van myself gee nie, dat niemand in hierdie nuwe skool iets van my weet nie, afgesien van die punte wat ’n onderwyser nou en dan vir die klas uitlees.
Toe Ma vroeër die jaar oueraand toe is, het sy agtergekom ek word beskou as die stil enetjie en is sy aangemoedig om my meer te laat sosialiseer.
“Ag los my uit, Ma. Jy kan raas as ek swak punte kry, maar nie omdat ek nie lus voel vir lawwe partytjies en ‘beste vriendinne’-praatjies en skinderstories nie.”
Tog wonder ek of ek nou anders gaan word. Gaan hierdie transformasie, die ontluiking van ’n papie na ’n skoenlapper, die volgende jaarring in my lewe inlei? Onrus roer in my. Asof niks klop nie, alles effens van balans is. Veral toe Rob Steenkamp in die biblioteek na my toe kom en vra of ek ná skool saam met hom by Spiros se kafee ’n melkskommel sal gaan drink.
Ek kry skaars die “oukei” uit. Verwens die warmte wat van my nek af opstyg en oor my gesig sprei. “Kry jou by die hek in Vyfdestraat,” sê hy en gee my boarm ’n drukkie, waarvan ek die tinteling voel tot die skoolklok lui.
In daardie tyd lees ek weer in die boekie wat my pa vir my gegee het oor Mary Livingstone se eerste liefde.
Mary
DRIE
Mary is amper sestien en word aangestel as ’n koshuisleier van die meisieskoshuis. Jacob Carruthers is leier van die seunskoshuis. Vir die eerste keer stap sy alleen saam met ’n seun, al is dit net na Mister Matthews se kantoor toe. Vir die eerste keer praat ’n seun direk met haar, al is dit net oor reëls en regulasies of koshuiskos.
Mary raak teen haar beterwete verlief. Ek is tegelyk warm en koud in sy geselskap, skryf sy in haar dagboek. As hy met my praat, gloei my gesig en as hy langs my stap bewe ek heeltyd. En nog meer romanties verklaar sy: Ek wil verdrink in sy bruin oë wat soos bergpoele lyk as die son daarop skyn.
Eendag roep Mister Matthews hulle albei, frons bekommerd. “Mary, jy en Jacob moet hierdie twee kinders na dokter Gush neem. Hulle het al twee ’n hoë koors en lyk nie goed nie. Ek is bang al die kinders word siek.”
Dit was al sterk skemer toe hulle terugloop. Hulle het die siek kinders by die dokter gelos. Dit is vroegherfs en daar hang die rokerigheid van houtvure in die lug. Uit een van die huise waar hulle verbyloop kom die reuk van uie wat braai en êrens lag ’n kind onbevange. Die klank van toonlere wat op ’n klavier geoefen word, laat Mary huis toe verlang. Sy is so bewus van die seunslyf langs haar, sy moet haar skouers doelbewus agtertoe trek om kalm te word.
“Dit klink of skarlakenkoors baie aansteeklik is,” praat Jacob oplaas.
“Ek het klein Jo-Anne se hand heelpad vasgehou. Siestog, sy het so gehuil toe die dokter sê sy moet daar bly.”
“Ek het gesien jy is so gaaf met haar.”
Hitte styg op van Mary se hals tot in haar haarwortels. Gelukkig is dit donker.
“My ma glo aan heuning en suurlemoensap om alle siektes gesond te maak. En rou uie. Ek dink ek moet vir die dokter heuning vat,” verander sy die onderwerp.
“Waar kry jy heuning?”
“Ek weet waar daar ’n verlate byenes is in ’n hol krans daar agter die skool.”
“Sal jy my gaan wys? Sommer môremiddag?”
Toe sy bietjie lank stilbly omdat sy nie kan praat nie, sê hy: “Ons moet dit so gou as ons kan vir die dokter vat.”
“Ek kry jou by die agterhekkie ná skool,” sê sy gesmoord.
Dit is koud en die wolke hang laag toe hulle mekaar die volgende dag by die hekkie kry. Mary stamp haar skoen teen ’n klip in die paadjie waarlangs sy al dosyne kere gestap het. Sy vergeet van die lae tak net voor die krans en raak kortasem terwyl Jacob haar hare uit die takke moet losmaak.
“Ons moet gou maak,” sê sy, “hier kom reën.”
Met stokke krap Jacob en Mary die heuningkoeke los tot in die emmer wat hulle saamgebring het. Die koeke is al swart van ouderdom, maar steeds gevul met heuning so soet dat dit hulle kele brand.
“Dit is so lekker, ek kan dink dit maak mens sommer dadelik gesond,” sê Jacob terwyl hy sy vingers een vir een aflek. “Te veel hiervan sal mens dalk siek kan maak,” lag Mary en vee haar taai hande aan die rotswand af.
Hy is opeens by haar en druk haar vas teen die krans, sy lyf hard teen haar. Sy proe die heuning op sy lippe en vir ’n oomblik is sy so verbaas dat sy doodstil bly staan. Toe druk sy hom weg en vou albei haar vuiste voor haar mond, haar oë verskrik op hom.
“Ek is jammer, Mary. Ek het gedink jy hou van my.”
Toe sy nie antwoord nie, sê hy half binnensmonds, “ … want ek hou van jou.”
Sonder ’n woord tel sy die emmer op. Sy weet nie hoe om te antwoord nie. Sy kyk op na hom en hy soen haar weer saggies voordat hy sy hand om hare vou oor die hingsel van die emmer. So, sonder woorde, stap hulle tot waar hulle die skool se dak kan sien.
Dit begin sag reën en hulle hardloop verder tot by die hekkie. “Ek sal die heuning later na die dokter vat. Sien jou môre.” Hy druk haar voorarm vlugtig en verdwyn in die mistigheid wat saam met die reën gekom het. Sy bly staan, die wonder van haar eerste soen soos ’n veld vol skoenlappers in haar binneste. Alles ruik anders, lyk anders, ís anders. Lyk sý anders? Gaan almal aan haar gesig sien hoe sy voel? Is sy nou ’n slegte meisie? Erger nog, dink hý nie dalk so nie?
Sy weet sy is nie meer dieselfde Mary as wat sy gister was nie. Sy is dan gesoen.
Hulle sien mekaar dikwels, maar hy soen haar net een keer weer agter die koshuis. As hy vir haar kyk bloos sy, as hy vir haar glimlag klop haar hart vinniger. Sy sukkel om haar glimlag wat kort-kort soos die son tussen vlieswolke wil deurbreek, te beteuel. Haar lyf voel anders, ligter, asof sy sweef. Haar oë kyk anders en alles is mooi en sy lag haarself wakker in die nag. Sy wens soms sy kan iemand vertel van Jacob, maar meestal koester sy die gedagte aan hom en aan sy lippe op hare soos ’n kosbare geheim wat sy nooit wil deel nie.
Ek en Rob is al van standerd agt af saam in die geskiedenis- en biologieklas en ons gesprekke was altyd oor werk of die onnies, maar dis eers in ons matriekjaar wat daar ’n nuwe element inkom. Rob kan verbasend lekker gesels.
“My ma wil hê ek moet ’n dokter wees, maar ek wil eintlik ’n navorser word – ’n kuur uitvind vir
