Van Reenen se vaardigheid in Engels was egter nie vreemd nie. Haar eerste leestaal was Engels en volgens Rykie Vorster (gebore Webb), ’n niggie van Van Reenen,22 kon sy “al Engels lees toe sy skool toe gegaan het … Die een ouma [Dan se ma, Bappie] was Engels.”23
Uit verskeie verwysings blyk dit dat Van Reenen en haar stiefma, Bettie, ’n moeilike verhouding gehad het. Die vrou wat haar pa getrou het om vir ’n hoogs intelligente kind ’n ma te wees, kon dit nooit wees nie. Ook later as volwassene was Van Reenen se stiefma ’n durende verantwoordelikheid.
Helene de Villiers (gebore Oosthuysen), ’n studentemaat en lewenslange vriendin,24 het gemeen haar latere komplekse verhoudings het daarmee saamgehang dat sy as kleuter aan onstabiliteit blootgestel is weens haar ma se dood, die feit dat sy deur familie versorg is, en dat haar pa toe met haar ma se suster getroud is om vir Van Reenen ’n ma te kan wees, hoewel dié nooit daardie rol kon speel nie.25
Volgens Vorster was dit Bettie, as die jongste dogter, se plig om haar ma op te pas: “Sy het minder geleerdheid gehad en het oujongnooi geword.”26 In ’n brief verwys Van Reenen se oom aan moederskant ook na Bettie en hoe sy, as jongste suster, hom en hul ma moes versorg: “prim as a nun …rules [us] with an iron hand …”
Tot die noodlot ingegryp het en sy met haar oorlede suster se man getroud is.
Louw vertel hoe Van Reenen – “met haar kenmerkende laggie” – eendag vertel het dat toe haar stiefma uiteindelik na ’n ouetehuis gegaan het, dié vir haar gesê het: “Kind, jy sal nou moet leer om sonder my klaar te kom.”27 Sy meen die feit dat Van Reenen dit oorvertel het, spreek “onvertelde boekdele”. In Van Reenen se persoonlike korrespondensie met vriende was daar later heelwat verwysings na haar stiefma, soos byvoorbeeld in 1959, waar sy aan haar kollegas Danie en Anneke van Niekerk skryf dat haar ma in die Strand woon – “[d]is lekkerder vir al twee van ons”.28
Ook Alba Bouwer skryf in 1966 aan M.E.R. en verwys na “tant Bettie” se “streke en obsessies” wat geweldige stres by Van Reenen veroorsaak – só dat Bouwer meen sy was so “na aan ’n algehele ineenstorting soos ek niemand nog gesien het nie”.29
Later skryf Van Reenen self aan M.E.R. oor haar ma: “Met haar gaan dit tog nou so klopdisselboom – die verpleegster deug uitnemend goed en sy en ma het duidelik sin in mekaar. Ook maar ’n genade, want ma weet goed wat sy wil en wie sy nie wil nie, as sy die dag lus het.”30
Louw meen ’n mens moet deernis hê met Van Reenen se stiefma: “Sy moes kompeteer met die hele tragedie rondom haar mooie suster – wat voorts verewig was in haar ouderdom by haar dood.”31
Ondanks die moeilike verhouding tussen Van Reenen en haar stiefma was daar later tog enkele verwysings in Van Reenen se werk na “my ma”. Volgens Boshoff het sy, sover hy kon onthou, net twee keer na haar “ma” in haar rubrieke verwys.32 Vir hom was dit opvallend juis omdat die afwesigheid van ’n moederfiguur klaarblyklik ’n rol in die vorming van die jong Van Reenen gespeel het. In die Op die Randakker-bundel alleen is daar egter drie verwysings na “my ma”, met een daarvan waar sy van “my eie ma” skryf. ’n Mens sal nie weet of sy na haar eie vroeggestorwe ma of stiefma verwys nie.
Van Reenen het aan die destydse Hoër Meisieskool Malmesbury gematrikuleer.33 Dis gevolg deur ’n graad in die tale in 1943, verwerf op ouderdom 20, aan die US. Haar meestersgraad in Engels het agttien maande later gevolg.34 Al twee is klaarblyklik met lof geslaag.35
Anneke van Niekerk, eggenoot van Danie van Niekerk, skryf Van Reenen se hoofvakke was Latyn (“onder die befaamde Nederlandse prof. Pietjie van Braam”) en Engels, en ook dat sy haar meestersgraad in Latyn behaal het.36 Volgens Helene de Villiers was hul MA egter slegs in Engels.37
Louw, wat van Van Reenen se boeke ná haar dood by Wurtzel gekry het, skryf na aanleiding van ’n inskripsie in die Roget’s Thesaurus of English Words and Phrases Van Reenen se “kop moes toe [as jongmens] effens na Engels gedraai het”. Sy het haar naam, “Rykie vdB van Reenen”, in die boek geskryf, met die datum in Engels: 1st July 1943. “Die datum het so ’n skuins strepie onder. Die vdB se punte is met ’n geoefende hand onder die afkorting geskryf … hier het ’n besliste mens geskrywe,” sê Louw.38
Van Reenen en studentemaat Helene de Villiers, wat hul vriendskap as ’n “lewensverbintenis” beskryf – een “wat dieper gaan as wat ek kan verstaan” – het in 1944 en 1945 saam hul MA in Engelse letterkunde gedoen. In sommige klasse was dit net hulle twee in die klas.39 Danksy Van Reenen se inspirasie en aanmoediging het De Villiers later haar doktorsgraad in die Afrikaanse letterkunde gedoen.
Die “besondere Engels-departement” waarin hulle hul bevind het, was vrugbare teelaarde vir die verbintenis tussen twee besonderse intellekte. Toe sy later in Cambridge kom, sê De Villiers, het sy eers besef wat dit was wat hulle in die Engels-departement op Stellenbosch gehad het: ’n soort “Cambridge-atmosfeer”.
Hulle het as jongmense baie meer as kennis deur hul studies in dié departement gekry, sê De Villiers; méér as ’n sensitiwiteit vir die letterkunde, veel eerder ’n “hele lewensbenadering”.
Van Reenen en De Villiers was deel van ’n besonderse groepie vroue op Stellenbosch wat hulle op ’n intellektuele vlak by mekaar aangesluit gevoel het. Onder hulle was ook Elsabé Malan, wat later hoogleraar op Stellenbosch geword het, en Sophie Kritzinger, Engels-onderwyser aan die Hoër Meisieskool La Rochelle in die Paarl: “alles die Engels-departement wat vir ons so baie beteken het,” sê De Villiers.
Dit was as student aan die US dat Van Reenen die rabbedoe blykbaar die enigste keer die binnekant van ’n haarsalon gesien het. Volgens Boshoff het sy haar hare net dié een keer “laat doen”.40 Dié het nie lank gehou nie, want sy is blykbaar reguit terug na haar blyplek en het die stilering dadelik uitgewas.
“Vir die res van haar lewe het sy net die ligrooi krullerige dos netjies gehou deur dit aan die kante en agter nie te lank nie te laat knip,” skryf Boshoff.
Ook “opdress” sou nie een van Van Reenen se deugde wees nie. Lewenslange studentemaat Hansie Reitz (gebore Markötter) skryf dat Van Reenen nie na die “wonderlike gesellige ‘Poetry Evenings’” van mnr. W. en mev. Van Heyningen [mev. Van Heyningen was hul beroemde Engels-dosent] gegaan het nie, want dit was ’n geval van “trek jou Sondagklere aan, sit ’n ferweelstrik in jou hare en jou beste voetjie voor, bring jou kis-Engels saam … Daar drink jy sherry (baie min!) en lees ‘poetry’.”41 Dit het duidelik nie vir Van Reenen aangestaan nie.
Tog, dit beteken nie dat Van Reenen nie gesellig kon kuier nie. Reitz skryf: “Nooit sal ek ’n bierbottel in die hand neem nie sonder dat ek dink aan Rykie, met my 21ste verjaardag die middag in die bessiebome waar Cluverstraat om die sirkel gedraai het. Ek het ou Oom [Reitz se oom, “Oubaas” Markötter] oorreed om vir ons ’n paar botteltjies bier te koop en so teen die aand het Rykie hare teen die lig gehou en gesê: ‘Kyk net hoe mooi skyn die son hierdeur’.”
Reitz skryf dis dalk “’n simpel ding om so lank te onthou”, maar die herinnering is tog ’n aanduiding van die deernis en diepte van vriendskap tussen die studentemaats. Oor hoe hulle ontmoet het, onthou Reitz: “Toe ek in ons eerstejaar die eerste dag inloop in prof. Pietjie van Braam se klas, toe sit daar – in die middel in daardie harde ou skoolbankies, heel voor – Minnie Mouton, en agter haar die een met die weerbarstige rooi hare. Toe ek agter haar inskuif, gooi sy haar om – so met ekstra energie – kyk my stip, lag vriendelik – soos in ek hou van waarna ek kyk – en sê sy is Van Reenen – Rykie – en ek sê ek is Hansie. Sy sê sy weet.”
Die volgende keer dat dié twee eerstejaars mekaar toe raakloop, was kort daarna toe hulle moes “aantree”
