wys waar nie, want die dosent was “te kwaai met laatkommers”. Tog: “Rykie spring op, gul, hulpvaardig, die suster wat ek nooit gehad het nie – en dit vir lewenslank.”
In die Latyn-klas was daar slegs drie vroulike studente, die genoemde Minnie Mouton, Reitz en Van Reenen – “die res was tokkelokke en regte-studente”. Reitz skryf: “As Prof ’n vraag vra – en sy lesings het bestaan uit vrae vra – was dit altyd of Minnie of Rykie, of beide sommer saam, wat die antwoord kon gee.”
Van Reenen het ook in dié tyd net-net die geleentheid om na die VSA te reis, gemis. “So 1944-45 is daar ’n beurs uitgeloof vir die heel beste studentedame op Stellenbosch om na die Verenigde State te gaan. Minnie was met ’n baie kortkop voor Rykie met al Minnie se cumme. Dit was baie jammer, want Minnie is toe UCT toe. Sy’t nie kans gesien vir oorgaan in daardie oorlogsjare nie. Rykie sou natuurlik sonder aarseling die Duitse duikbote getrotseer het,” skryf Reitz.
Reitz se herinneringe teken ’n lewenslustige, ondersoekende, uitdagende jong Van Reenen. Sy skryf oor die preutsheid van hul era: “Ek en Rykie het so lekker gelag eendag toe Prof sê ons moet die volgende twee reëls oorslaan. Toe slaan ons oor ‘soos die nag lank is vir die minnaar wat sy geliefde verlei het’.”
“Opwindend” was die keer toe die US ’n kunsuitstalling in die Carnegie-biblioteek verbied het: “Eendag gryp Rykie my aan die arm op die trap van die Carnegie. ‘Hans, kom, man, kom – gou! Jy’t nog nooit so iets gesien nie!’ Sy sleep my saam tot in die foyer en daar is die lang man met woeste hare wat orent staan en omtrent boos van voorkoms. Hy was besig om sy skilderye van die mure af te haal … Die Universiteit het laat weet hy moet dadelik weg met die klomp naaktes – seker darem nie meer as een of twee skilderye van vroue nie.”
Van Reenen se talent om onder negatiewe omstandighede iemand aan die praat te kry, was duidelik toe al aanwesig: “So vinnig as wat hy afhaal, so vinnig het Rykie haar lofprysings uitgeroep. Die ou, Jean Welz, kon nie help om sy stroewigheid te los en met haar te gesels nie.”
Nog ’n latere handelsmerk van die Van Reenen-temperament, dié van laat wees vir afsprake omdat daar altyd iets interessants voorgeval het, was ook reeds aanwesig. “Laat kom by Huis ten Bosch was by Rykie ’n gewoonte. Sy’t haar beslis nie deur koshuisreëls laat hokslaan nie. Menige nagte het ’n paar hande vol gruis teen die ruite haar kamermaat – ook met rooi hare, blou oë en sproete – laat weet sy moet afsluip en ’n grondvloervenster vir haar oopmaak. Een nag kon sy niemand wek nie, toe het sy saam met haar tante se steekhaarbrak op die voordeurmatjie [van die tante se huis] in Van Riebeeckstraat opgekrul en toe die melkwa kom, eers wakker geword.”42
Van Reenen die onverskrokkene was ook reeds as student te sien. Reitz skryf: “Een nag toe Rykie weer so laat van haar tante af terug op pad was, het een haar om die skouers gegryp, so net op die hoek van Murraystraat teen die Botaniese Tuin-kant. Sy het haar losgeruk, sy hoed gegryp en vir hom gesê sy hét sy hoed, en daarmee gaan sy na die polisie en dan sal hy sien wat met hom sal gebeur. Sy draai net daar voor hom om en af polisiestasie toe daar oorkant Pienk Piet [dit was waar die huidige nuwe ingang na die Botaniese Tuin is; die standbeeld staan nou voor die Teologiese Fakulteit].
“Hulle het haar klag neergeskryf, maar gesê dat hulle met die hoedjie nou nie eintlik iets sou kon doen nie. Sy tel dié toe op, draai om om te loop toe die polisie haar keer. Hulle wou weet of sy werklik van plan was om weer in die donkerte terug te stap Huis ten Bosch toe. Hulle het haar toe in die vangwa huis toe geneem en sommer langs die pad uitgekyk vir die een sonder hoedjie.”
Tog, dapperheid het ook sy prys, en Van Reenen was ook net menslik. Reitz skryf toe sy wat Rykie is die volgende oggend wakker word, “toe lê die hoedjie voor haar bed – en heeltemaal nie Rykie nie – gil sy en raak histeries”.
Volgens Reitz het Van Reenen haar vertel dat sy baie jare later “weer ’n keer so ’n aanval” beleef het. Dit was tydens haar verblyf in Johannesburg, as redaksielid van Rapport, toe sy by die Dieretuinmeer oorval is kort voordat sy finaal gediagnoseer is met VS – ’n “nare spierding” – en baie moes stap omdat dit “heilsaam was vir haar spiere”.
Van Reenen was reeds as student ook die romantikus wat deur melankolie aangegryp kon word. Reitz skryf: “Koue mistige oggende het sy voor die vensters van die dameswagkamer in die Hoofgebou gestaan en luister as die viskar op sy horing blaas, ’n lang droewe geluid, vir haar tog te mooi.”
Dié “wagkamer” vir vroulike studente tussen klasse, eintlik ’n ruskamer, was ’n gesellige plek wanneer dié groep studente daar bymekaar was. “Ons het tussen klasse saamgekuier – nie veel studeer nie – by die lang Victoriaanse eikehouttafel met die verskriklik ongerieflike stoele. In die hoek was daar so ’n uitgekerfde houtskerm om die spoellatrine. Die een aan die woord was meestal Rykie. Ons wou net by haar weet hoe sy ou Mrs. Van Heyningen se vrae – ‘Rangskik hierdie gedigte in orde van verdienstelikheid en gee die rede vir jou keuse’ – so onfeilbaar reg kon kry. Antwoord: lees Oxford Book of English Verse,” vertel Reitz.
Sy skryf ook hoe die driemanskap – Van Reenen, Truida Theron en sy – saam studeer het: “Saans het Truida, Rykie en ek om die tafel in Oubaas Mark se ruim spens saamgewerk in ’n tyd toe sulke saamwerkstudiegroepe nie eintlik bestaan het nie. Ek het die leeswerk gedoen, nageslaan, Truida het gekies – Rykie was die redaktrise. Natuurlik het ons tot my familie se verslaentheid Oom uit huis en haard geëet, brood, kaas, melk, kakao, alles altyd op.”
As plaaskind en buitelewemens is dit byna vanselfsprekend dat Van Reenen tydens haar studiejare ook lid was van die US se Berg-en-Toerklub, algemeen bekend as die BTK. Sy het ’n wye vriendekring gehad en die aantreklike jong vrou het heelwat belangstelling van die teenoorgestelde geslag ontvang. Sy het nie die belangstelling gedeel nie – Boshoff meld onder meer hoe ’n medestudent “op ’n berg-uitstappie op ’n Saterdagmiddag gehoor het hoe sy vir ’n man sê waar sy in die skadu van ’n boom lê: ‘Jy sal my nooit kry nie.’”43
By ’n ander geleentheid was die bergklim-uitstappie amper ’n ramp. Reitz skryf in haar herinneringe oor ’n geleentheid toe Van Reenen en ’n groep medestudente Tafelberg sou uitklim.44 “Foeitog. Dit was ’n traumatiese nag vir my arme ou oom. Hy het van baie kyk na hoe die weer sal lyk vir vername rugbywedstryde ’n redelik betroubare voorspeller geword. Hy’t gesê die mis gaan teen die middag opkom en hy sal nie weet hoe om tot ons redding te kom nie en hy wil nie hê ons moet gaan nie. Die arme ou het dié nag nooit geslaap nie. Ek ook nie.
“So teen middag kom die mis op en [die organiseerder] het soos ’n verwilderde hoenderhen vervaard studente bymekaar gemaak. Dié was omtrent bo-op die berg verspreid. Hy het my op die agterhoede gekry en my gestuur om teen die klipmuur te gaan wag – soos in BLY DAAR. Rykie was natuurlik die heel verste weg. Toe ek gaan sit, sien ek hier langs my dié telefoonpale van bene en hier bolangs is Truida Theron. Toe ons [Theron, Reitz en Van Reenen] berg af is aan die westekant – gelukkig nog in helder son – was dit ons drie vir die res van ons lewens.”
Onder aangekom, het hulle amper die bus verpas. “Ons versukkelde klomp het desperaat agter die bus aangehardloop en luidkeels geroep tot hy stilgehou het.” Hulle het toe darem by die stasie gekom, en uiteindelik op Stellenbosch aangeland, hoewel heelwat later dié nag.
Reitz se herinneringe hou verdere insiggewende verwysings na Van Reenen se ma, Hetta, in.45 Dit het betrekking op ’n besoek deur Van Reenen toe hulle reeds volwassenes was en Reitz op Worcester gewoon het: “Op ’n dag het sy op Worcester by my aangekom en ons is na tant Hettie Rabie, Memel, Overhex, toe. Tant Hettie was ’n vriendin, of kamermaat, van Rykie se oorlede ma. Hulle het lekker gesels terwyl ek in die tuin met ou oom Hans boeresake bespreek het.” Dan die insiggewende: “Ná die tyd wou Van Reenen weet ‘hoekom ek nie saam geluister het na wat tant Hettie te sê het oor haar ma nie’.”
Ook
