imams en gelowiges kan nie langer mekaar en medelidmate mislei deur te maak asof evolusie die olifant in die katedraal, moskee, tempel of sinagoge is waaroor daar liefs nie gepraat moet word nie – of waaroor daar maar lustig leuens versprei kan word.
Die bygelowige beheptheid van die mens om dit wat ons nie kan verklaar nie aan God toe te skryf, is die irrasionele, maklike, onkritiese en nie-ondersoekende weg. Gideon Joubert het dit gedoen in sy topverkoperboek, Die Groot Gedagte, soos ook Leon Rousseau in Die groot avontuur. Daagliks sien ons dit in die Afrikaanse media in die woorde en uitsprake van vooraanstaande Afrikaanse rubriekskrywers en radiopersoonlikhede op RSG. Dit is veral religieuse dweeptydskrifte soos Juig!/Joy! en Lééf wat dié wetenskaplike onwaarhede versprei, maar die Afrikaanse koerante is selfs meer skuldig, waar ou dagblaaie soos Die Burger en Beeld steeds volhard met geestelike stukkies wat eerder tuishoort in dagstukkies vir ’n beter lewe as op hoofartikelblaaie.
Die bewyse vir evolusie het nou so oorweldigend geword dat heelwat gelowiges dit selfs aanvaar. Maar die nuwe manier om verby die werklikheid van evolusie te kom, is om die vae idee van ’n Intelligente Ontwerper voor te stel. Hierdie Intelligente Ontwerper sou dan evolusie ingespan het vir die skepping om te ontwikkel. Wie hy of sy is, word nie openlik gesê nie, hoewel die Discovery Institute in Seattle, die groot propageerders van Intelligente Ontwerp, reeds in ’n onbewaakte oomblik erken het dit kan net die God van die Christelike godsdiens wees.
Jerry Coyne verklaar hierdie nuwe verskynsel só: “Die wérklike oorlog is tussen rasionaliteit en bygeloof. Wetenskap is maar een vorm van rasionaliteit, terwyl godsdiens die algemeenste vorm van bygeloof is.” Hy gaan verder: “As die geskiedenis van die wetenskap ons iets wys, is dit dat ons nêrens kom deur ons onkunde ‘God’ te noem nie.”[44]
Dit sluit aan by wat die Britse fisikus William Bowen Bonner oor die wetenskaplike metode sê:
“Dit is die werk van wetenskaplikes om rasionele verduidelikings te gee vir al die gebeure in die werklike wêreld, en elke wetenskaplike wat dit aan God oorlaat om iets te verduidelik, is besig om sy taak te verloën. Dit is net so goed van toepassing op die begin van die uitbreiding (van die heelal) as op enige ander gebeure. As die verduideliking nie dadelik gegee word nie, moet die wetenskaplike uitspraak voorbehou, maar as hy sy sout werd is, sal hy altyd vasstaan dat ’n rasionele verduideliking uiteindelik gevind sal word.
Dít is die een stukkie dogmatisme wat die wetenskaplike homself kan gun – en daarsonder sal die wetenskap in gevaar verkeer om elke dag toe te gee aan bygeloof elke keer as ’n probleem vir ’n paar jaar nie opgelos kan word nie.”[45]
Oor die wetenskap – en evolusie as geldige en deeglik bewese wetenskapsveld – se nie-soeke na die vingerafdrukke van ’n skepper-god, verskaf die Nobelpryswenner Steve Weinberg ’n interessante perspektief:
“It’s a consequence of the experience of science. As you learn more and more about the universe, you find you can understand more and more without any reference to supernatural intervention, so you lose interest in that possibility. Most scientists I know don’t care enough about religion even to call themselves atheists. And that, I think, is one of the great things about science – that it has made it possible for people not to be religious.”[46]
Religieë kan nie langer die werklikhede van wetenskaplike ontdekkings lukraak en selektief aanvaar, maar evolusie se bevindings en fisika se noukeurige radiodatering verwerp omdat dit die skeppingsboodskap van heilige boeke weerspreek nie. Danksy evolusie weet ons vandag sonder twyfel dat tydens die eerste 80 persent van die geskiedenis van lewe op Aarde alle spesies uit sagte weefsel bestaan het, sonder skelette en harde doppe. Daarom is die fossielrekord so totaal onvolledig – net ongeveer 0,1 tot 1 persent van alle spesies wat al op Aarde gelewe het.
Danksy radiodatering deur fisici wat hoogs gesofistikeerde instrumente gebruik, weet ons dat die Aarde en ons sonnestelsel ongeveer 4,57 miljard jaar oud is, en die oudste rotse, gevind in Kanada, ongeveer 4,3 miljard jaar (ouer rotse is vernietig deur bewegings van die aardkors).
Kom ek draai Christus se woorde teenoor die Fariseërs, wat die skare se lofuitinge probeer stilmaak het, om: “As hulle stilbly, sal die klippe uitroep.”
Die klippe van evolusie en fisika se bevindings roep lankal uit en dis tyd dat religieuse leiers van alle godsdienste nie langer gelowiges hieroor mislei nie. Die wetenskap is ’n menslike aktiwiteit wat nie behoort te bedreig nie, maar eerder te bevry. Dat soveel gelowiges so lank die wetenskap selektief aanwend tot hul voordeel, maar verwerp wanneer dit nie inpas binne die kraal van hul geloofsingesteldheid nie, is ’n groot sementblok aan die been van vooruitgang.
Carl Sagan som die rol van wetenskap in die samelewing treffend op:
“. . . at the heart of science is an essential balance between two seemingly contradictory attitudes – an openness to new ideas, no matter how bizarre or counterintuitive, and the most ruthlessly sceptical scrutiny of all ideas, old and new. This is how deep truths are winnowed from deep nonsense. The collective enterprise of creative thinking and sceptical thinking, working together, keeps the field on track.”[47]
Dít bly ons as enigste rasionele spesie op Aarde se uitdaging: om die diep waarhede van die diep onsin te kan onderskei – geen maklike taak nie.
Dié bundel onderhoude oor waarskynlik een van die wesenlikste en mees voortdurende vrae van die mens se makrokosmiese bestaan, Waarvandaan kom ons en waarheen is ons uiteindelik op pad?, ondersoek deurlopend ook die vraag, op meer mikrokosmiese vlak, Wie is ons? En wie is George Claassen dan?
Ek is ’n joernalis en dosent in wetenskapjoernalistiek wat die afgelope sewentien jaar reeds intens met die ontdekkings van die wetenskap in my joernalistiek gemoeid is. Ek het grootgeword op ’n Hoëveldse plattelandse dorp, Middelburg, destyds in die Oos-Transvaal en vandag in Mpumalanga. My ouerhuis is gekenmerk deur ’n pa en ma wat krities gedink het, groot lesers was en ’n algemene nuuskierigheid oor die lewe met al sy fasette by ons vier kinders aangemoedig en ingeburger het. Om my in die joernalistiek te begeef, was dus nie vreemd nie omdat ek nuuskierigheid en die soeke na meer kennis, meer bevraagtekening, die daagliks meer doelgerigte optel en aanwending van metaforiese mikro- en teleskope as onontbeerlik vir die beroep beskou.
As ek ’n brief aan my drie kinders sou kon skryf oor hoe om irrasionele aansprake in hul alledaagse lewe te hanteer, sou ek dit nie beter kon stel as die wetenskaplike Richard Dawkins nie. In sy uiteensetting van waarom ’n mens nie sommer enigiets hoef te glo nie, veral waar dit nie op bewyse gegrond is nie – die ononderhandelbare van die wetenskaplike wêreldingesteldheid – skryf hy: “The way scientists use evidence to learn about the world is much cleverer and more complicated than I can say in a short letter. But now I want to move on from evidence, which is a good reason for believing something, and warn you against three bad reasons for believing anything. They are called ‘tradition’, ‘authority’, and ‘revelation’.”[48]
Ek was eens gelowig, intens gelowig, en besit ’n Bybel met heelwat onderstreepte tekste. Deur jare se bestudering van wetenskaplike bevindings en die belangrikheid van bewyse voordat ek iets kan en hoef te glo, het ek geleidelik van my geloof afstand gedoen. Dit was geensins ’n Damaskuservaring nie, maar uiteindelik ’n onbeskryflike bevryding om nie meer my hele bestaan te grond op geloof in ’n mitiese, mensgeskepte goddelikheid nie. Tradisie kan nie meer bepaal waarom ek nou juis in ’n skepper-god, verlossing en ’n hiernamaals moet glo nie, want die wetenskap se bevindings het lankal daardie geloofstradisies ongeldig verklaar en ongedaan gemaak. Outoriteit of gesag nog minder, want waarom moet ek die “outoriteit” van ’n groep Midde-Oosterse mans aanvaar wat meer as 2 500 jaar gelede sonder die wetenskap se bevindings en verklarings hul bygeloof probeer vestig het as die enigste waarheid?
En openbaring? In die lig van moderne wetenskaplike bevindings van die neurowetenskap en psigologie is openbarings
