dankie, man,” sê sy, bekyk hom vlugtig op en af met onpersoonlike goedkeuring en draf sonder meer die gang af sitkamer toe. Peet staan haar verdwaas en agterna kyk. Hy weet meteens baie seker wat hy vir Maryn voel, en nog al die jare gevoel het – ’n diepe broederlike teerheid. Net dit.
Toe Maryn die kombuis binnekom, is ou Selina al weer by die stoof besig om te roer aan ’n dik bruin sampioensous wat saam met die krummelpap voorgesit sal word. Maryn sien dat die ou vrou al klaar haar nuwe kopdoek aanhet, om te pas by een van haar beste swart rokke. ’n Damplaaspaartie is ’n groot ding en ’n mens moet dress daarvoor, het sy Maryn kleintyd al ingelig. Sy staak dan ook haar gekarring in die pot, bekyk haar grootmaakkind krities, knik toe vinnig met die kop.
“Jy lyk self darem baie deftig, Selina,” sê Maryn, maar vanaand kry sy nie die toegeneë reaksie waaraan sy so gewoond is nie. Die ou vrou bekyk haar met swygsame erns.
“Die beesdokter is by die vure,” sê sy net, en toe Maryn haar mond verbaas oopmaak, hou sy haar een ou hand met die krom pinkie omhoog om enige antwoord af te weer. “Ek sien wat ek sien, Marynetjie, en wat die oog sien, is wat die hart vertel …” Toe draai sy weer terug stoof toe en roer verwoed aan die dik, bruin sous.
Maryn loop amper druipstert die kombuis uit. Sy kan om die dood nie uitmaak of ou Selina goedkeur of afkeur wat sy sien, en of sy dit maar net gelate aanvaar nie. Buitendien, wát sien sy nou eintlik? Nog voordat sy self verder hieroor kan besin, trek sy haar skouers in ’n ontkennende gebaar op en stap doelgerig na waar Marcel aan een van die spitte draai. Haar pa sit ook so ’n entjie van die vuur af op ’n seilstoel en pak die sosaties een vir een op ’n groot rooster wat op die kole moet kom.
Maryn gaan slaan haar arms liefderik van agter om hom.
“En as Pa nou so sit en werk?”
“Ag, ek is moeg, kind …”
“Moeg?” Maryn is dadelik ontsteld. Frederik Basson is nie ’n man wat moeg raak nie, en dit nog minder erken as hy ooit is. As hy sê hy is moeg, is hy al klaar siek. “Maar dan moet Pa nie hiér sit nie! Kom liewer binnetoe en rus ’n bietjie in die woonkamer – die gaste sal nou begin aankom en dan sit Pa vir lank nie …”
Sy is nog meer ontstem toe hy sonder ’n verdere woord inwillig en die sosaties aan Marcel oorhandig, wat die gesprek gehoor het en ook bekommerd nader staan.
“Ek sal hier sorg, oom,” sê hy dadelik, “gaan lê gerus ’n bietjie.”
“Ek stuur vir Peet en Eugene om jou te help,” sê Maryn. “Ek weet nie waar bly hulle nie!” Sy self bied nie aan om te help nie, want op Damplaas is die braaiwerk manswerk, uit en gedaan. Sy en Elsje het saam met Selina die slaaie en bykosse gemaak.
“Soek julle my?” vra Peet, wat ook nader staan en sy oog vinnig en ondersoekend oor oom Frederik se bleek gesig laat gaan.
“Hulle piep sommer onnodig aan my, Peetman,” stel oom Frederik hom gerus, maar laat tog toe dat Maryn hom aan die arm weglei die huis in, en Peet merk met groeiende onrus en misplaaste ergerlikheid dat Eugene en Elsje nog nêrens te sien is nie. Hy gesels egter lekker met Marcel en vra belangstellend uit na al die bedrywighede met die beeste, spreek tog uiteindelik half huiwerend sy bekommernis oor oom Frederik se moegheid uit.
“Ja,” beaam Marcel, “ek het dit al die laaste week of wat opgemerk. Hy is nie vandag se kind nie en hy sal hom vir ’n rukkie moet stil gedra. Een van julle moet dit vir hom sê, want ek wil nie inmeng nie.”
Peet beloof hart en mond om net môreoggend, sodra vanaand se hele doenigheid verby is, met oom Frederik te praat en hom te maan om sy gesondheid beter op te pas.
’n Halfuur later daag daar reeds van die eerste gaste op en Eugene, Elsje en Maryn is daar om hulle te ontvang. Vir oom Frederik is daar ’n groot leunstoel buitetoe gedra, en hy sit nou gesellig en gesels met ’n paar van sy ou vriende. Peet en Marcel is maar steeds by die vure, en nadat Maryn toegesien het dat al die aanwesiges ’n glasie van oom Frederik se eie rumbola in die hand het, gaan voeg sy haar by die jolige klomp jonges om die vure. Marcel is besig om op sy stil manier ’n droë grappie aan een van die plaaslike bankbestuurders te vertel, wat die man en ’n paar ander om hulle laat skater. Om die een of ander rede voel sy skielik heeltemal uit en sy gaan soek die bekendheid van Peet se sy op. Dié staan met sy bril in sy hande en probeer die rooktrane uit sy oë vee.
“Gee vir my,” sê sy, en neem die bril by hom. Hy tuur na haar met sy bysiende oë en glimlag skeef.
“Dankie. Kan ook nie eens my eie meisie op tasafstand herken nie!”
“Gevaarlike storie,” sê sy in ’n spotstem, maar haar oë kyk vlugtig verby sy kop na waar Marcel nou weer alleen staan en stadig waarnemend om hom begin rondkyk. Net toe kom daar ’n paar van die jong onderwyseresse om die hoek van die huis gestap, staan ’n wyle op ’n bondel en huiwer, en pyl toe op ’n paar jong boere af, wat hulle skertsend nader roep. Dis duidelik dat die groepies mekaar goed ken. Net een van die meisies – ’n klein, vietse dametjie met rooi-rooi hare en ’n pikantheid wat haar hele wese aankleef – bly botstil staan, haar oë starend groot. Maryn gee Peet sy bril terug en mik om in haar rigting te stap, toe die meisie met ’n fyn geluidjie wat ’n uitroep kon gewees het, reguit op Marcel afstorm. Sy slaan haar kort armpies met ’n ekstatiese “O-Marcel-wáár-slaan-jy-uit!” om sy middel. Peet, wat weer sy bril ophet, sien dit ook – en hoe Marcel, asof vasgevang in ’n stilfoto, haar aanstaar en toe stadig sy hande op haar skouers sit in ’n gebaar wat sprekend is van persoonlike herkenning.
“Ghmf,” sê Maryn, “een van daardie meisies wat haar verbeel sy het ’n spesiale teenwoordigheid van gees wat haar sal vrywaar van sosiale flaters! Al bevlie sy nou ook ’n man op ’n vreemde plek!”
Peet se ongeërgde verbasing oor die rooikoppie se optrede verander in ongeveinsde verstomming. Hy kyk af op Maryn se verwoede gesiggie hier langs sy skouer en sien hoe wild haar mooi blou oë na Marcel en die meisie gluur, wat nou ewe gesellig wegstap na die grasperke voor die huis. Iewers in die donker agterkamers van sy gemoed gaan daar ’n deur oop en ’n skrefie lig kruip in. Dis ’n flou skemering wat gedagtes in vermoedens verander en weer die duistere oorsprong van motiewe opklaar. Nee, dink hy. Nee, nee, nee. Ek en Elsje mag nie. Maar Maryn en Marcel waaragtig óók nie. Maryn is te jonk, te blomskoon vir ’n man wat reeds die liefde in sy geheel geken het – ekstase, vervulling en smart, en wie weet op watter manier nog …
“Draai ’n bietjie die spit, ek’s nou weer hier,” sê hy gesellig aan ’n ou skoolmaat wat rustig langs hom staan en rook, en die man knik. Daarmee draai hy na Maryn en neem haar aan die arm. “Kom jy saam met my!”
Hy stap vinnig met haar deur die mense, groetlag hier en daar, en gaan by die agterdeur in tot in die groot, koel spens met sy rakke vol konfyt en inlêperskes. Die deur druk hy sonder seremonie agter hulle toe. Sy kyk na hom met gesperde oë en kry geen woord uit nie. Dis kompleet asof sy vreeslik geskrik het. En Peet met sy fyn insig weet met sekerheid dat dieselfde lig vir haar gedaag het. Sy wéét waarom sy so ontsteld was toe ’n vreemde meisie Marcel met ’n omhelsing begroet het.
“Wat makeer jou?” vra hy bars, en sy hande bewe toe hy hulle op sy heupe plaas. Hy weet voor sy siel hy sê die verkeerde dinge, maar sy ontsteltenis voer hom aan. “Jy gedra jou soos ’n bakvissie en dis nie net ek wat dit …”
“Bly stil, Peet,” sê sy kalm, haar gesiggie vol versteende emosie sodat Peet nie meer die uitdrukking daarop herken nie, net die verwese trek. Sy haal diep asem. “Moenie dinge sê waaroor jy gaan spyt hê nie!”
“Maryn,”
