in my vorige lewe, kon my voorberei op die intensiteit van wat ek nou beleef nie. Ek voel of ek my tong met ’n vleismes uit my mond wil slag, net om nie langer hierdie bitterheid te proe nie.
As ek ’n greintjie trots oorgehad het, sou ek jou nooit hierdie brief laat lees het nie. “Ag, shame, sy suffer rêrig,” sal jy vir Bernard sê. “Die arme vrou,” sal Bernard vir jou sê. Die lááste ding wat ek van julle wil hê, is bejammering. Wat ek wil hê, weet ek nie. Miskien net ’n behoorlike besef van die verwoesting wat julle saai? Ek het nie ’n keuse nie, ek moet my tot jou rig, want Bernard het totaal onbereikbaar geword. Verblind deur die glans van jou blonde hare, verdoof deur die beloftes wat jy in sy oor fluister, heeltemal betower deur wat jy ook al aan hom doen. In die bed, seker, want in die kombuis is jy hopeloos. Behalwe as ons praat van seks op die kombuistafel, of langs die wasbak, tussen die koffiemasjien en die vuil skottelgoed. My fliekvlooiman het te veel films met onwaarskynlike sekstonele in stomende kombuise gesien, die jeugdige Jessica Lange met meel besmeer in The Postman Always Rings Twice, Glen Close waansinnig van wellus in Fatal Attraction, dit bly sy langdurigste fantasie, soos jy seker ook al agtergekom het. Ek wou nooit eintlik saamspeel nie, ek sal eerder op ’n tafel eet as naai, en vuil skottelgoed laat my wellus verdwyn soos seepskuim in vetterige water.
Jy’s klaarblyklik anders. Jy’t jouself graag aan Bernard beskryf as “die wêreld se swakste kok”, met so ’n suggestiewe soort spoggerigheid wat ek te onnosel was om te begryp. Ek kan miskien nie kook nie, dis wat jy eintlik wou sê, maar ek weet hoe om mans op ander maniere op te stook …
Dus skryf ek nou aan jou, my gewese vriendin, want my man is besig om weg te dryf in ’n see van wellus. Ek staan op ’n hawemuur en waai my arms wild om hom te waarsku, maar hy voel nie die stroom wat hom al hoe dieper insleep nie. Dit gaan sy einde beteken, hierdie sinlose jagsgeit, die einde van sy huwelik, die einde van sy gesinslewe, die einde van alles behalwe miskien melerige seks op ’n kombuistafel.
En hoeveel keer kan mens in meel rondrol voor dit ook vervelig raak? Wag, hier’s nog ’n lysie vir jou, om jou fliekopvoeding ’n stap verder te voer.
5 FILMS MET ONGELOOFWAARDIGE VRYTONELE
From Here to Eternity (1953, daardie branders wat so aanmekaar oor die vryers breek)
The Postman Always Rings Twice (1981, daardie kombuistafel)
Last Tango in Paris (1972, mens kan beter dinge met botter doen)
Max Mon Amour (1986, Charlotte Rampling en ’n groot aap)
King Kong (1931, Fay Wray en ’n baie groot aap)
Jou gewese vriendin
Clara
10 Augustus 1998
Op kantoor, Goudstad
Bernard
Toe ek vanoggend by my kantoor instap, my kop dof ná nog ’n nag van opera, whisky, sjokolade en sigarette, skrik ek my babelaas skoon weg toe ek die seëllose, stempellose wit koevert op die toetsbord van my rekenaar sien lê: Clara Brand, Redaksie van Eva, in getikte letters, geen verdere adresaanwysings nie, klaarblyklik met die hand afgelewer, deur iemand in dieselfde gebou.
Ek kon nie glo dat jy jou eindelik verwerdig het om een van my briewe te beantwoord nie. Jy was nog nooit een om ondeurdagte emosies op papier uit te stort nie. Dit kan dalk later teen jou gehou word.
Resensies was iets anders. Wanneer jy oor ’n rolprent of ’n toneelstuk of selfs die simpelste TV-program moes skryf, was jou woorde altyd weldeurdag. Selfs wanneer die onmoontlikste spertye soos die spreekwoordelike swaard skaars ’n haarbreedte bo jou kop gehang het. Onmoontlike spertye het jou beter laat skryf, het jy soms beweer, die spanning van die tikkende horlosie het jou verstand verskerp. Dis die verskil tussen ’n joernalis en ’n akademikus. Nog een van jou bewerings.
Maar die emosies in jou persoonlike lewe wou jy nie “resenseer” nie. Jy kon darem daaroor praat, wat meer is as wat baie ander mans kan sê, en vir my was dit meestal voldoende. Nou weier jy om met my te praat, behalwe oor wanneer jy die kinders kan sien, wanneer jy jou boeke kan kom inpak, al die praktiese en prosaïese reëlings wat getref moet word om die ruïne van ons verhouding ’n skyn van ordentlikheid te gee. En ek het ’n oorweldigende behoefte om op ’n ander vlak met jou te praat, om te verstaan wáárom jy doen wat jy doen, wat in jou kop aangaan, wat van jou hart geword het. Missing in Action, vermoed ek, daardie bloedpomp in jou borskas.
Ek het met jou getrou omdat ons kon kommunikeer, omdat ons verskeie passies gedeel het en ander by mekaar aangeleer het, omdat jy die enigste man is met wie ek ooit uitgegaan het wat eerder ’n goeie rolprent as ’n goeie rugbywedstryd sou gaan kyk. Oukei, nie altyd nie, soos alle wit mans in Suid-Afrika het jy ’n ding oor rugby. Selfs my moffie-vriende in hierdie land kyk rugby. Soos ek al jare lank, sonder sukses, aan verbaasde buitelanders probeer verduidelik.
Daarom het ons ook soms op ’n Saterdagmiddag saam TV-rugby gekyk, albei effens geamuseerd deur ons onverklaarbare gedrag, terwyl ons ’n bottel goeie wyn deel. Wanneer ons rolprente kyk, het jy dikwels hardop kommentaar gelewer, asof jy reeds besig was om jou resensie uit te dink, selfs lank nadat jy opgehou het om resensies te skryf. Jy het opgehou omdat jy bang was jy verloor jou passie, dis hoe jy dit gestel het, omdat plesier besig was om plig te word. Eintlik, dit het ons albei geweet, omdat jy besluit het die kunsredaksie is ’n doodloopstraat vir ’n ambisieuse koerantman soos jy. Jy wou die korporatiewe leer klim, vinniger “bo” uitkom, waar “bo” ook al was, en daardie leer het in die vuil water van die politiek gestaan. Kantoorpolitiek, natuurlik, maar vir ’n koerantman soos jy het dit ook landspolitiek beteken. “Regte” politiek, sake van die dag, dis waaroor jy moes skryf, eerder as oor rolprente, teater, musiek.
Dis toe jy begin verander het. Nee, dis nie ’n verwyt nie, dis te laat daarvoor, en buitendien, ek besef dit nou eers, noudat ek terugkyk. As lid van die politieke redaksie moes jy baie meer rondreis, gedurende die parlementsitting was jy kort-kort in die Kaap, en die laaste jaar of wat was daar boonop die emosionele uitmergeling van die WVK, waarvan jy goddank nie ’n permanente getuie moes wees nie. Ons het albei gesien wat daardie ervaring aan party van ons kollegas in die pers gedoen het. Minette werk saam met my by ’n vrouetydskrif – waarvoor sy vroeër haar intellektuele neus sou optrek en haar spottende oë sou omdop – omdat die WVK haar tot ’n senu-ineenstorting gedryf het. Omdat selfs ’n siniese persvrou soos sy nie sinies genoeg was vir wat sy dag ná dag dáár moes aanhoor nie.
Ieder geval, jy het ook verander toe jy wegbeweeg het van die kunswêreld na die “werklike” wêreld. Jy het wegbeweeg van my en die kinders, eers bloot fisiek, omdat jy so gereeld uitstedig was, afwesig by skoolkonserte en sportwedstryde, maar geleidelik ook op ander maniere. Jy het nie meer jou werk met my bespreek nie. Miskien omdat jy my wou beskerm. Miskien omdat ek nie genoeg belang gestel het nie.
Niks wat ek jou nou vertel, is nuut nie – al het ons nooit daaroor gepraat nie. Maar dís waarom die koevert op my toetsbord my ’n paar oomblikke van bewende hoopvolheid besorg het. Uiteindelik weer ’n poging tot kommunikasie! Het ek gedog. As jy op daardie oomblik by my kantoor moes instap, sou ek jou moontlik alles vergewe het.
En toe sien ek dis nie jy wat die briefie in die koevert geskryf het nie.
Dis jou nuwe geliefde wat my wanhopige brief aan haar beantwoord het. Jy weet waarvan ek praat, sy maak dit duidelik dat sy daardie brief met jou gedeel het, “soos ek alles met hom deel”. Verskoon my dat ek gou gaan kots. Haar toon is selfvoldaan simpatiek, die waardige wenner wat die klaende verloorder
