ete kom roep.
Kris sê nie ’n woord aan tafel nie. Hy sit net mismoedig voor hom en uitstaar en gee af en toe ’n swaar sug.
Saartjie gesels ook nie veel nie. Sy sit en planne beraam.
Maar Apie gesels aanhoudend. Hy vertel van al hul pret en kaskenades by die skool.
“Weet julle wat,” verduidelik hy al kouende, “Bennie het ’n dinges by ’n ander ou gekoop en ons het groot sports daarmee gehad het. Nog ’n stukkie vleis asseblief, Ma.”
“Hou jou bord – en hou asseblief jou taal suiwer,” sê sy ma en skep vir hom nog vleis in.
Apie knik en eet smaaklik verder.
Kris proe-proe net aan die kos en staar afwesig voor hom uit.
Saartjie probeer hom aan die gesels kry en vra: “Hoekom eet jy nie? Die wildsvleis is baie lekker.”
“Ek’s nie honger nie,” brom Kris net.
“Mens hoef nie honger te wees om van hierdie kos te hou nie,” sê Apie al kouende. Ná ’n paar oomblikke voeg hy by: “Maar die liefde is ’n snaakse ding …”
Kris gluur sy klein boetie aan. “Wat bedoel jy daarmee?” vra hy.
“Niks,” sê Apie. “Ek sê maar net die liefde is ’n snaakse ding. Wat’s fout daarmee?”
Kris gluur nog kwater na Apie, maar voor hy iets kan sê, keer dokter Baumann: “Toe nou, julle twee. Ons wil nie ’n bakleiery aan tafel hê nie. Jy was besig om te vertel van jou en Bennie se dinge, Apie.”
“O ja, Pa,” sê Apie. “Nou, julle sien, die saak staan só – daai dinges …”
“Watse dinges?” vra Saartjie.
“Ek gaan mos nou vertel watse dinges,” snou Apie haar toe. “Gee ’n mens kans!”
Almal bly stil. Apie kou eers nóg ’n mondvol kos en sê dan: “Nou wel, daai dinges is ’n snaakse ding. Dis ’n gewone stukkie papier, maar wat so snaaks is, dis swart en blink aan die een kant en as jy dit op ’n ander stuk papier sit, dan lyk dit of daar ’n swart inkkol op die papier is.”
Apie kou gou weer. Sy ma en pa en Saartjie wag belangstellend dat hy verder moet vertel, maar Kris sit en staar net die niet in.
“Ons het heeldag groot sports … ek bedoel vet pret gehad deur die dinges op ouens se boeke te sit as hulle nie kyk nie, maar die laaste periode was die beste! Ou Nukke was toe by ons …”
“Wie, Apie?” vra sy ma.
“Ou Nukke, Ma weet – Juffrou Necker.”
Saartjie glimlag. Sy onthou die onderwyseres maar te goed van haar laerskooldae af hier op Lynnekom.
“Wel, ons het gesit en lees en Ou Nukke was voor by die tafel met die register besig. Ek het met die dinges wat soos ’n inkkol lyk in my hand gesit en dit het my hand begin brand, kos why ek het gevoel …”
“Abraham!” sê dokter Baumann streng.
“Skuus, Pa,” sê Apie vinnig, “die dinges het my hand gebrand, want ek het gevoel ek moet dit darem net een keer propperlies … ag, ekskuus, ek bedoel ordentlik gebruik voor die klok lui vir huis-toe-gaan-tyd.”
Apie eet vinnig die laaste mondvol kos op sy bord, sit sy mes en vurk neer en vee sy mond met sy servet af. Dan vertel hy opgewonde verder: “En toe kry ek my kans – Ou Nukke staan op en gaan by die klas uit, maar die register lê nog steeds oop op die tafel en onderaan die lys name is daar ’n hele stuk skoon bladsy – wit en silwerskoon. Toe kyk ek na Bennie en hy kyk na my en ek sê: ‘Hoessit?’ en hy sê: ‘Hoessit?’ Toe sê ek: ‘Wie?’ en hy sê: ‘Traak my nie.’ Toe sê ek: ‘Ek?’ en hy sê: ‘Orraait!’ … Ag, ek bedoel ‘goed’. En toe staan ek op!”
Daar speel ’n glimlag om dokter Baumann se mondhoeke. Mevrou Baumann kyk na haar man en hy knipoog vir haar. Saartjie sit en glimlag, want sy geniet die manier waarop Apie die storie vertel. Kris sug ook nie meer so baie en so hard nie. Dit is asof hy nou ook luister.
“Toe loop ek met die dinges … die papiertjie wat soos ’n inkkol lyk voor na die tafel. Al die ouens in die klas sit en lees, maar Bennie hou my dop. Toe sit ek die dinges vinnig op die skoon deel van die register neer. Dit het nés ’n groot swart inkkol gelyk! Toe draai ek vinnig om en gaan sit weer op my plek.”
Apie vat sy beker warm sjokolade by sy ma aan, drink eers ’n sluk en begin dan weer vertel. Almal is die ene ore.
“Toe ek weer langs Bennie sit, fluister hy: ‘Ons gaan ons nou propperlies’ – dis sy woord, Pa, dis wat hy gesê het – ‘doodlag’. Net toe kom Ou Nukke weer by die klas in. Ek en Bennie maak of ons vir die vale lees, maar loer so effens by ons boeke verby. Ou Nukke stap na die tafel toe, maar dan gaan staan sy skielik doodstil. Sy kyk met groot oë na die inkkol en net om seker te maak sy sien reg, gryp sy haar brilletjie en loer daardeur ook … maar die inkkol is nog steeds daar!”
Jan Baumann begin nou hardop lag. Dan begin Martha en Saartjie ook. Selfs Kris sit en glimlag. Apie weet beslis hoe om ’n storie te vertel!
“En toe,” vertel Apie met lus verder, “toe gil die juffrou skielik en ons almal wip soos ons skrik. Ek en Bennie het natuurlik nog so ’n entjie hoër as die ander gewip asof ons baie ernstig gesit en lees het, maar intussen wou ons omtrent bars van die lag. Ek moes my hempsmou sit en kou om nie hardop te lag nie.”
“Toe beduie Ou Nukke na die groot inkkol op haar pragtige register en sê: ‘Wie het dit gedoen? Wie het die ink hierop uitgegooi? Die een wat dit gedoen het, staan op!’”
Saartjie kan die onderwyseres in haar verbeelding hoor. Juffrou Necker raak nogal gou ontsteld en dan word haar stem baie skril.
“Maar ek het mos nie ink op die register uitgegooi nie, so toe staan ek nie op nie,” sê Apie ewe parmantig. “’n Paar ouens het vinnig na my en Bennie gekyk, want hulle’t geweet ons het ’n dinges wat soos ’n inkkol lyk, maar ons het so woes vir hulle gegluur dat hulle geweet het hulle sal ná skool les opsê en toe maar liewer net stil gebly. Ou Nukke het skoon aan die bewe geraak van kwaadgeit en oor en oor gesê: ‘Die een wat dit gedoen het, gaan swaar gestraf word’ terwyl sy oor haar brilletjie na ons loer.”
Op hierdie dramatiese oomblik besluit Apie om eers gou ’n slukkie warm sjokolade te vat. Die ander is ongeduldig dat hy moet aangaan, maar drink nou maar ook eers van hul koffie.
“Ons sit toe almal so stil soos muise,” gaan Apie met ’n grinnik voort, “en toe mompel Ou Nukke iets van sy moet red wat daar te redde is en dán sal sy met die sondebok afreken. Toe gaan sy haastig by die klas uit om by Ou Mossie – meneer Mosterd, julle weet – daardie groot bottel rooi goed te gaan haal wat inkkolle uithaal. Ek vlieg toe op en gryp die dinges. Toe is die papier weer net so mooi skoon soos dit was.”
“Jou klein rakker,” sê dokter Baumann, nou ook met ’n grinnik.
“Ek het net klaar vir die klas gesê ek en Bennie sal die ou wat klik ná skool bykom, toe ek Ou Nukke se voetstappe hoor,” vertel Apie trots verder. “Ek skiet toe soos weerlig terug na my bank.
