Идегәй. Татар халык дастаны. Эпосы, легенды и сказания
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Идегәй. Татар халык дастаны - Эпосы, легенды и сказания страница 25
18
Би – аксөяк, феодал.
19
Йөгенү – бер аякка тезләнеп хөрмәт күрсәтү, реверанс, баш ору.
20
Томшыгы тома – борын очы яссы, тупас, үткен түгел.
21
Шил – кайтыш.
22
Кур – кымызның ачыткы төбе.
23
Телен алмау – сүзенә илтифат итмәү.
24
Кас дошман – җан алырга йөргән дошман, халык телендә «хас дошман» рәвешендә дә әйтелә.
25
Кон – чырай.
26
Чыңгыз – Чыңгыз хан (Тимучи, 1155–1227 еллар тирәсе). Ул 1206 елдан Монгол импе-риясенең ханы булган, Азиягә һәм Көнчыгыш Европага яулап алу походлары оештырган.
27
Агыр йорт – хөрмәтле йорт.
28
Салык – салым.
29
Түрәсез калган киң йортның – Туктамыш хан тәхеткә килер алдыннан Сарай беркадәр вакыт хансыз тора.
30
Түрәсен көтү – хөкем йөртү.
31
Ырыс – бәхет.
32
Җүя – логик нәтиҗә.
33
Дәрваза – шәһәр капкасы.
34
Ямчыгыл – почта йөртүче, ям – почта.
35
Фареван – муллык, иркенчелек.
36
Икселмәс – кимемәс.
37
Индеге – хәзерге.
38
Шур татыр – тозлы җир һәм тозлы су.
39
Мангыттан азган чал татар – Туктамыш хан үзе монгол нәселеннән булганлыктан, Котлыкыя бине татар дип хурлый.
40
Пәридән булган анасы – Идегәйнең анасы җен кызы, пәри яки шүрәле булуы турында бик күп вариантта легендалар бар.
41
Чаңырак – җәйләүдәге күчмә киез өйләрнең түбә алкасы.
42
Аталык – хан балаларын тәрбия итүче. Зарыйлык белән килүчеләрнең зарын ханга җиткереп торучыларны да шулай атаганнар.
43
Пир – карт, җитәкче.
44
Дуадак – ялгыз; нәселе киселгән оясыз казны дуадак каз диләр.
45
Кол язарда – кол ялгышканда.
46
Кайт – кайтыш, йомшак, ким.
47
Салкын Таш – җәза мәйданы булган урын.
48
Чүң – зур.
49
Үрт салу –