Идегәй. Татар халык дастаны. Эпосы, легенды и сказания

Скачать книгу

style="font-size:15px;">      – Идегәй би, дусым, ай!

      Идегәй би, дусым, ай!

      Ханың-ияң чакырадыр,

      Борылып Идел кичсәнә!

      Кайтсана, Идегәй, кайтсана!

      Каерылып атың башын тартсана!

      Кайтып өең тапсана!

      Иңсәсе биек Бүз Урдага[198]

      Иңкәеп сәлам бирсәнә!

      Ирене юка чынаяк,

      Хан-ияң бал бирәдер,

      Ханәшләр тоткан сараяк,

      Сүрәтмәле сөт кымыз

      Кулыннан коеп бирәдер,

      Эчсәнә, Идегәй, эчсәнә!

      Ияренең кашы алтын,

      Йөгәненең башы алтын,

      Колагын бездәй кадаган,

      Кәгелен[199] кыздай тараган,

      «Чу!» дигәндә, очкан кошны

      Узып китмәгә яраган,

      Йөргәндә эзен санаган,

      Конец ознакомительного фрагмента.

      Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

      Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

      Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

      Notes

      1

      Туктамыш (?–1406) – 1380 елдан башлап хакимлек иткән Алтын Урда ханы, Җучи хан нәселе дәвамчысы. Аксак Тимер явында (1389–1395) җиңелә, Тимер Котлыг хан тарафын-нан тар-мар ителә (1398–1399).

      2

      Күчә – урам.

      3

      Алтын Таш – Сарай шәһәрендәге хан бистәсе.

      4

      Суна – кыр үрдәгенең сирәк очрый торган бер төре.

      5

      Кош чөю – өйрәтелгән ау кошлары белән җәнлек аулау, кошны кулдан чөеп җибәрү.

      6

      Ул дәрья дигәне – Җаек, бу дәрья дигәне – Идел, ягъни Иделдән ары – Җаек, Җаектан ары – Сырдәрья дигән сүз.

      7

      Әмир Бырлас Шаһ Тимер – Аксак Тимер (Тимерләнк, Тимерлан, Тимур, 1336–1405), Ур-та Азия дәүләт эшлеклесе, полководец, 1370 елдан – әмир, чыгышы белән Бырлас ыруын-нан. Башкаласы Сәмәрканд булган дәүләт төзегән, Алтын Урданы тар-мар иткән, Иранга, Кавказ артына, Һиндстанга, Кече Азиягә һ.б. талау походлары ясаган.

      8

      Ак Түбә – елга һәм түбә исеме. Алтын Урда чорында Иделдән алып Сырдәрьягача булган җирләр Ак Түбә һәм Ак Урда дип йөртелгән.

      9

      Кур – кымыз ачыткысы, кымыз төбе.

      10

      Тугры – кош кундыра торган агач. Бу сүзнең «тур, тургач» рәвешендә әйтелеше дә очрый.

      11

      Сум яки сом – саф, катнаштырылмаган. Сум акча, сум ит кебек сүзләрдә дә очрый.

      12

      Чонтык – кыска, җитешмәгән. Аксаклыгыннан көлү. Аллегорик мәгънәсе

Скачать книгу