бўлмаса хархаша қилардим: “Ўзингизни кўтара олмай қолибсиз, момо! Палов ҳали пишмадими? Бобой хўп эркалатиб, ипингизни бўш қўйди-да!”
Момом ҳамон кулиб турарди. У негадир жуда ёш кўринарди. Худди шу ҳолатда яна уч кун ётса, ўн саккиз ёшига, бобом илк бора қўлидан ушлаган пайтларга қайтиб қоладигандай.
“Илтимос, кўммай турайлик, қаранг, ёшариб кетяпти. Бобомнинг олдига қиздай борсин!”
“Момом-ов, момом!”
Момолар йиғлади, улар сўнгги кунларида қайсидир невараси мен каби қон бўлармикан, деб ўйлади.
“Момо, қаймоқ бер, ё ўзинг эмиз!” – дердим бир пайтлар.
Момом “истаганинг” дерди. Мен икковидан ҳам фойдаланардим.
Ҳозир ҳам йиғлаб-бўзлаб турган момолардан сўрайман: “Майлими, момомни сўнгги бор эмсам?” Узоқ тутаб турган ўтин бирдан гуриллаб ёниб кетгандай барча бақириб йиғлаб юборади.
“Бўлмайди, болам, мен ўлай сенга, бўлмайди”, дейишади…
Мен момонинг кўкрагига лаб босаман…
Ундан мен учун ҳеч қачон сут чиқмаган, ҳозир ҳам чиқмайди, аммо доим тўйдиради, ҳозир ҳам ичим тўлди. Бақирдим!
Райҳон ва момом иси бир!
Менинг ризқимни момонинг эмчагига солмаган Худо. Оладиган бор меҳримни унга берганди қўшиб!
Мен ҳар сафар қуруқшаган кўкракларни тортарканман, дунёдаги энг тўқ болага айланардим. Дунёдаги энг тўқ етим мен бўлганман.
“Момом, жаннат эшиклари сен учун бугун ланг очиқдир!”
Момомни чақалоқ каби чўмилтиришди.
Инсонни чақалоқликка фақат ўлимгина қайтаради, кексалик эмас.
Мен тўйган боладай мамнун турардим. Амакиларим ўликнинг ҳурматига “Момом” деб йиғлардилар, “Эна” демасдилар. Одамлар шундай йиғлаб келган ўлим куни. “Эна” сўзи кўп жарангсиз, “Момо” деб бақирсангиз, олам эшитади.
“Фалончининг онаси кетибди, эшитяпсизларми, момомлаяпти?
Эна ўлгандан кўра момо ўлгани ҳам яхши. Аммо бугун она ўлди!
Момом райҳонлар ичида ётади. Мен қабрга тупроқ эмас, қуритилган бир этак райҳон сочаман.
Момом хурсанд бўлгани аниқ. Ҳидлаб ётади.
У райҳон ифорини, мени ва бобомни қўмсаб яшади доим…
“Момом кетди, жаннат эшигини очинглар, момом кетди сизларга мангу!”
Боя момомнинг кўксига тамшанганимда унинг юрак уришини эшитгандим.
Ўлмаган эди… Оқариб, танаси музлаб ётарди… Аммо юраги урарди… У менинг учун урганини, мен ўлимдан қўрқишимни билиб, юрагидан сония ишлашини сўраган.
Шуни ўйлаб, кечгача Тепа қабристонида, момом ёнида қолиб кетдим.
“Сўроқни мендан бошланглар”, – дедим.
“Бизнинг саволлар ўликлар учун, тирикларга бало борми?” – дедилар.
“Мен момом учун ўликка айланишга тайёрман”, – дедим.
“Сенинг ажалинг қарзи кўп ҳали”, – дедилар.
Кейин эшакқуртларнинг кулишини эшитдим. Бутун қишлоқдан эшакқуртлар шу томонга ёпирилиб келаётгандай бўлди.
“Эшитдингларми, фалончининг
