z popsutą głową
3.3. ĆWICZENIA ODDECHOWE – TEKSTY NA WYDŁUŻENIE FAZY WYDECHOWEJ
Oprócz znaczenia fizjologicznego oddychanie pełni jeszcze jedną bardzo ważną funkcję – jest kluczowe w procesie wydobycia dźwięku, jako że bez ruchu powietrza nie byłoby fonacji. Wyróżnia się dwa rodzaje oddychania:
● spoczynkowe będące odruchem wrodzonym. Charakteryzuje się ono wolnymi wdechami (nosem) i wydechami, gdzie obydwie fazy są sobie niemal równe;
● dynamiczne zwykle wymaga świadomego wypracowania. Konieczne jest tu pobieranie powietrza przez usta, co sprawia, że oddech jest głębszy i ilość pobieranego powietrza może dochodzić nawet do kilku litrów. Faza wdechu jest zdecydowanie krótsza od fazy wydechu, która z kolei uzależniona jest od długości wypowiadanej frazy27.
Wykonywane codziennie przez kilka minut ćwiczenia oddechowe wpływają na wydłużenie fazy wydechowej. A. Siedlecki28 uważa, że ideałem jest liczenie na jednym oddechu do 65–70. W celu wydłużenia fazy wydechowej – oprócz zwykłego liczenia – stosuje się także mówienie i czytanie różnych tekstów. Poniżej zamieszczono propozycje tekstów do ćwiczeń na wydłużanie fazy wydechowej, ale też ekonomiczne gospodarowanie powietrzem.
1. Wrony
Weź wdech i na jednym wydechu, w szybkim tempie (allegro) policz wrony. Licz najpierw do jedenastej ogoniastej, a następnie – po wzięciu kolejnego wdechu – licz do tylu, do ilu ci się uda.
Pierwsza wrona bez ogona, druga wrona bez ogona…,
a ta jedenasta wrona ogoniasta!
2. Kura
Weź wdech, a na jednym wydechu, w szybkim tempie (allegro) postaraj się policzyć jak najwięcej jajek.
Siedzi kura w koszyku, liczy jaja do szyku: pierwsze jajo, drugie jajo, trzecie jajo…
3. Rosół
Weź wdech i na jednym wydechu, w szybkim tempie (allegro) licz oka w rosole. Staraj się, by na każdym kolejnym wydechu wyliczyć ich więcej.
Siedzi chłop przy stole, liczy oka w rosole: pierwsze oko, drugie oko, trzecie oko…
4. Bratek, E. M. Skorek29
Weź wdech i na jednym wydechu mów poniższy tekst. Staraj się za każdym razem wymienić więcej płatków. Zwróć uwagę, że po wyliczeniu wszystkich musisz mieć jeszcze powietrze, by wypowiedzieć dwa wersy:
Jeden płatek,
Drugi płatek,
Trzeci płatek,
Czwarty płatek,
Piąty płatek,
Szósty płatek,
Siódmy płatek,
Ósmy płatek,
Dziewiąty płatek… itd.
Jeszcze kreska
I jest bratek.
5. Szpak, J. Brzechwa30
Weź wdech, a na jednym wydechu, postaraj się przeczytać cały wiersz o szpaku. Zwróć uwagę na fragment powtarzający się, który sprawia, że wiersz można czytać bez końca. Po każdym kolejnym wdechu staraj się przeczytać jeszcze więcej.
Na grabie siedzi szpak
I po polsku mówi tak:
Pod tym grabem leży drab.
Leży drab, a kilka os,
Gryzie draba prosto w nos.
Rozgniewany wstaje drab,
Patrzy wkoło, widzi – grab,
A na grabie siedzi szpak
I po polsku mówi tak:
6. Tom, J. Brzechwa31
Weź wdech i na jednym wydechu czytaj jedną zwrotkę wiersza. Zwróć uwagę, by ilość nabieranego powietrza dostosować do długości czytanego fragmentu. Zacznij w tempie wolnym (lento), ale każdą kolejną czytaj nieco szybciej. Później spróbuj przeczytać na jednym wydechu pierwsze trzy zwrotki, a na kolejnym – trzy ostatnie.
7. Czarne kruki32
Weź wdech i na jednym wydechu czytaj jeden fragment tekstu. Zacznij w tempie wolnym (lento), ale każdy następny czytaj nieco szybciej. Wdech bierz w zaznaczonych miejscach (/).
1. Czarne kruki dziobią bruki./
2. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami./
3. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami./
4. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami, z ostrymi szponami./
5. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami, z ostrymi szponami, zielonymi oczami./
6. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami, z ostrymi szponami, zielonymi oczami, rozczapierzonymi piórkami./
7. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami, z ostrymi szponami, zielonymi oczami, rozczapierzonymi piórkami, rozmarzonymi głowami./
8. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami, z ostrymi szponami, zielonymi oczami, rozczapierzonymi piórkami, rozmarzonymi głowami pod niebieskim niebem./
9. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami, z ostrymi szponami, zielonymi oczami, rozczapierzonymi piórkami, rozmarzonymi głowami pod niebieskim niebem z białymi chmurkami./
10. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami z białymi plamkami z ostrymi szponami, zielonymi oczami, rozczapierzonymi piórkami, rozmarzonymi głowami pod niebieskim niebem z białymi chmurkami, tańczącymi obłokami./
11. Czarne kruki dziobią bruki czarnymi dziobami
B. Tarasiewicz,
A. Siedlecki,
E. M. Skorek,
B. Toczyska,
J. Brzechwa,
M. Oczkoś,
