Ernest Hemingway. Отсутствует

Скачать книгу

zmagań rozpoczętych przez dziewiętnastowieczne reformatorskie ruchy kobiet; z drugiej zaś – ucieleśniała ich znacznie bardziej radykalne oblicze, często antytetyczne wobec tradycji sentymentalnej związanej ze wstrzemięźliwością. Zarówno w kulturze popularnej, jak i literaturze wyższej, uosobieniem wyemancypowanej kobiecości lat 20., która ostentacyjnie odrzucała sztywne gorsety, była „nowa kobieta”, popularnie nazywana flapper. Jej charakterystyczny styl definiowały krótkie włosy, krótka sukienka oraz rozrywki uważane wówczas za typowo męskie, takie jak palenie, picie czy jazda samochodem. Był to styl chłopczycy, która jednak odrzucała jednocześnie seksualne skrępowanie epoki wiktoriańskiej. Mimo że Francis Scott Fitzgerald jest uważany za głównego promotora jej wizerunku w literaturze, wiele bohaterek Hemingwaya, z Lady Brett Ashley na czele, także wpisuje się przynajmniej częściowo w ten archetyp bądź wchodzi z nim w dialogiczne relacje. Mimo że opowiadania z tomu Mężczyźni bez kobiet, jak sam tytuł wskazuje, nie skupiają się na postaciach kobiecych, niemal wszystkie młode kobiety obecne na obrzeżach narracji są przedstawione jako seksualnie wyzwolone: poczynając od „patriotycznych” bywalczyń mediolańskiej kawiarni Cova, przez indiańską dziewczynę przyłapaną z chłopakiem w lesie z „Dziesięciorga Indian”, a kończąc na najbardziej rozbudowanej postaci kobiecej całego tomu – bohaterce opowiadania „Wzgórza jak białe słonie”. Młoda Amerykanka o imieniu Jig co prawda nie chce zgodzić się na aborcję, ale jako niezamężna kobieta w ciąży, która podróżuje po Hiszpanii ze swoim partnerem i spożywa alkohol w barze, daleka jest od wzorów kobiecości kultury wiktoriańskiej. Najjaskrawsze przedstawienie wyemancypowanej Amerykanki, która doprowadza do kryzysu amerykańskiej męskości, można odnaleźć w nieco późniejszym opowiadaniu „Krótkie szczęśliwe życie Franciszka Macombera” (1936). Żona tytułowego bohatera jest figurą kastrującą, która zdradza i zabija swojego męża. Jednocześnie jest przedstawiona jako typowa współczesna kobieta z USA. Jak stwierdza brytyjski myśliwy odnośnie pani Macomber, amerykańskie kobiety są „najtwardsze, najokrutniejsze, najbardziej drapieżne i pociągające, a ich mężczyźni zmiękli albo rozkleili się nerwowo, podczas gdy one stwardniały”126.

      Rewolucja seksualna lat 20. była ściśle związana z innymi postawami kontrkulturowymi epoki. Okres ten, zwany epoką jazzu, stworzył wiele nowych przestrzeni dla buntu wobec różnorakich ograniczeń społecznych i politycznych. Prohibicja doprowadziła do rozkwitu nielegalnych barów zwanych speakeasies (miejsca, gdzie można rozmawiać bez obaw), wcześniejsze zaś reformy progresywne, które usunęły „dzielnice nierządu” z centrów miast, doprowadziły do przeniesienia się tych instytucji w rejony słabiej nadzorowane przez siły porządkowe, czyli te zamieszkane przez klasę pracującą lub mniejszości etniczne. W rezultacie powstały transgresyjne strefy, gdzie wszelkie nielegalne przyjemności były łatwiej dostępne, zasady segregacji rasowej nie były przestrzegane, a społeczność homoseksualna była wyraźnie widoczna127. Stały się one mekkami dla amerykańskiej bohemy z Greenwich Village, która rozsmakowała się w praktyce zwanej slumming, czyli w odwiedzaniu slumsów w celach rozrywkowych.

      W Paryżu podobną funkcję dla amerykańskich artystów na emigracji pełniła dzielnica łacińska. Rewolucja seksualna we Francji była jeszcze łatwiej zauważalna, gdyż nie została zepchnięta na obrzeża miast. Oprócz wyzwolonych kobiet łamiących genderowe normy w kręgach, w których obracał się Hemingway, znacząco widoczna była obecność środowiska lesbijek, na czele z Gertrudą Stein – matką chrzestną pierwszego syna Hemingwaya oraz mentorką pisarza128. Co ciekawe, zamiast przedstawień kobiet kochających kobiety teksty Hemingwaya przedstawiają pożądanie mężczyzn przez mężczyzn. W zbiorze z 1927 roku na przykład tekst „Prosta indagacja” opisuje odrzucenie lakonicznej, naznaczonej erotycznym podtekstem propozycji, którą ordynans otrzymuje od swojego majora.

      Twardziel w łóżku

      Jak twierdzą historycy, te różnorodne i wielotorowe zmiany w kulturowych definicjach kobiecości wpłynęły na destabilizację kategorii męskości i w rezultacie doprowadziły do poczucia kryzysu, zwłaszcza wśród najbardziej uprzywilejowanych, czyli białych mężczyzn z wyższych klas. Z jednej strony mężczyźni czuli się stłamszeni przez matczyny wiktoriański sentymentalizm, z drugiej zaś – zagrożeni przez wyemancypowane rówieśniczki. Niepokoje genderowe odbiły się szerokim echem w społeczeństwie amerykańskim i od końca XIX wieku mężczyźni szukali sposobów na remaskulinizację kultury i na powrót do fantazmatycznych ideologii kobiecości i męskości osadzonych w naturalnych różnicach. Przejawiało się to np. w rosnącej popularności walk bokserskich i poczytności czasopism takich jak Physical Culture (Kultura Fizyczna), w narodzinach westernu jako gatunku literackiego czy w fascynacji powieściami takimi jak Tarzan wśród małp (Tarzan of the Apes, 1914) Edgara Rice’a Burroughsa129. Teksty Hemingwaya – zwłaszcza jego pozbawiony emocji styl i męskich bohaterów – wyjątkowo łatwo kojarzymy z analogiczną tendencją remaskulinizacji w literaturze modernizmu. Wiele wczesnych odczytań podkreśla istotę odwagi i „brutalnego męstwa” w Mężczyznach bez kobiet130. Mimo że zbiór skupia się na porażkach, upadkach i wojennej traumie, krytycy przez wiele lat starali się odczytywać je jako oznaki zwycięstw, honoru i męstwa. Te trwające kilka dziesięcioleci krytyczne potwierdzenia fikcyjnej męskości były ściśle związane z popularną teorią „obrażeń wojennych” oraz „kodeksu Hemingwaya”, obu ugruntowanych przez biograficzną perspektywę postulowaną przez Philipa Younga. Twierdzi on, że „prawdziwy hemingwayowski bohater” jest kreacją z gruntu autobiograficzną, najdoskonalej ucieleśnioną przez postać Nicka Adamsa przewijającą się przez wiele opowiadań, którą znamionuje uraz psychiczny po obrażeniach, jakie Hemingway odniósł, gdy miał 18 lat, w czasie pierwszej wojny światowej we Włoszech. Z kolei bohaterski kodeks i przejawy męskich zmagań innych bohaterów-wojowników są sposobem na odreagowanie traumy131. Późniejsi krytycy spisali kod, którego przestrzeganie czyni z bohaterów „prawdziwych mężczyzn”. Opierali się głównie na pracy Younga, Śmierci po południu Hemingwaya (1932) oraz lakonicznej definicji, w której pisarz rzekomo określił honorowego bohatera jako takiego, który „przestrzega ideałów, takich jak honor, odwaga i wytrwałość w rzeczywistości, która jest czasem chaotyczna, często stresująca i zawsze bolesna”132. Już same tytuły prac krytycznych o męstwie u autora Pożegnania z bronią – jak na przykład „The Tough Hemingway and His Hard-Boiled Children” (Twardziel Hemingway i jego zaprawione w boju dzieci) Sheldona Grebsteina z tomu Tough Guy Writers of the Thirties (Twardziele wśród pisarzy lat trzydziestych) – wiele mówią o potrzebie maskulinizacji pisarza i legitymizacji jego szlachetnego kodeksu męskości133.

      Z nieco bardziej uważnej lektury opowiadań z 1927 roku wyłania się jednak obraz mniej jednoznaczny. Mężczyźni przedstawieni w zbiorze nie są kolegami Tarzana, daleko im do muskularnych, młodych herosów, którzy przywracają wiarę w niezmienną, naturalną męskość. Główni bohaterowie to podstarzali matadorzy i bokserzy, żołnierze zmagający się z wojennymi urazami i heroiniści. Przeważnie ponoszą porażki, cierpią i – jak określa to narrator z „W innej krainie” – nie są „łowieckimi sokołami”134. Mimo że męskie zajęcia, którym poświęcony jest zbiór, wywołują skojarzenia z aktywnością, Hemingway często przedstawia swoich bohaterów jako całkowicie pasywnych, czasem wręcz zastygłych w bezruchu. Obrazy męskiej bierności, którymi przetkany jest zbiór, najczęściej przybierają formę

Скачать книгу