1 Recce, volume 2. Alexander Strachan
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу 1 Recce, volume 2 - Alexander Strachan страница 8
Sy pad was nie deurentyd “met rose besaai nie” en hy was onder meer in ’n ernstige persoonlike botsing met Breytenbach, wat tot sy spyt ’n stramheid in hul verhouding veroorsaak het. Met sy aanmelding vir die springkursus in Bloemfontein was sy ontvangs by 1 Valskermbataljon ook geensins gul nie. Hy het egter sy bes gedoen om die kursus suksesvol af te lê en het dit geslaag.
Die volgende jaar is hy boonop na 1 Valskermbataljon verplaas. Sy ontvangs deur die bevelvoerder en sommige van sy personeellede was weer eens kil. Bestbier het sy take egter na sy beste vermoë uitgevoer as onderskeidelik pelotonbevelvoerder, kompanie-2IB, transportoffisier en bevelvoerder van die valskermopleidingsvleuel. Hy was deurentyd gefokus en gedetermineerd om die hoogste vlak in sy veld te bereik.13
Nadat hy die SA Leër se senior bevel- en stafkursus in 1978 voltooi het, het genl Loots hom ingelig dat hy kol Olckers as skakeloffisier in Rhodesië moet gaan aflos. Tot tyd en wyl dit gebeur, moes hy egter eers by die Spesmagte-HK aanmeld om die nodige voorbereidings te tref. Hy het in die KG VI-offisiersmenasie tuisgegaan en Olckers het hom oor sy take ingelig. Dit sou hoofsaaklik skakeling met die hoof van die Rhodesiese weermag wees, asook met hul hoof van die leër en die lugmag.
Bestbier is ook voorgestel aan die hoof van die Special Branch, wat hy as ’n besonderse persoon ervaar het en van onskatbare waarde as kollega geag het voor en ná die eerste vrye verkiesing. Bestbier het elke oggend die operasionele voorligtings by COMOPS bygewoon. Derhalwe kon hy alle informasie na MI en Spesmagte deurstuur. Hy het vrye toegang gehad tot verskeie eenhede soos die SAS, Selous Scouts, Rhodesian Light Infantry (RLI) asook die lugmageskaders. Dit het hom in staat gestel om die Selous Scouts en die SAS se skakeling met Spesmagte (Recces) moontlik te maak.
Met die aanloop tot die eerste vrye verkiesing in Rhodesië-Zimbabwe kon hy reeds ’n gebeurlikheidsplan saamstel om bystand te lewer indien die nuwe regering vergeldingsaksies sou wou uitvoer. Bestbier het gereeld na Suid-Afrika gevlieg waar hy saam met genls Malan, Loots en Van der Westhuizen, hoof van staf inligting (HSI), samesprekings gehou het. Hy het terselfdertyd sy persoonlike beplanning op datum gehou ingeval hy aan die kaak gestel sou word as verteenwoordiger van die Suid-Afrikaanse veiligheidsmagte.
Ná die onttrekking van die Suid-Afrikaners – die Recces en lugmagvlieëniers – het Bestbier ’n ruk in Rhodesië agtergebly en steeds die voorligtings by COMOPS bygewoon. Wanneer hy dan Suid-Afrika toe gekom het, was sy samesprekings spesifiek gefokus op hoe Spesmagte die Rhodesiërs – in die besonder die SAS en Selous Scouts – in Suid-Afrika kon akkommodeer ná onafhanklikwording.
Daar is besluit om sensitiewe uitrusting en toerusting van die Fylde-lughawe uit te vlieg. Vir dié doel is vier C-160- en C-130-vragvliegtuie van die SA Lugmag gebruik. Die Rhodesiese personeel moes op hul eie stoom na Suid-Afrika ry. Lede van die Selous Scouts sou na 5 VK op Phalaborwa gaan, terwyl die SAS by 1 VK in Durban geakkommodeer sou word. Die rede vir die uitvlieg van die sensitiewe toerusting en uitrusting was om die “nuwe” Rhodesiese spesiale magte – nou Robert Mugabe se weermag – te kortwiek in hul aanwendingsmoontlikhede.
Die Rhodesiese konflik het tot ’n einde gekom ná samesprekings in Desember 1979 by Lancaster House in Londen tussen die Rhodesiese regering, Brittanje, Mugabe en Nkomo. Al die partye het die Lancaster House-ooreenkoms onderteken en Rhodesië is tydelik onder Brittanje en die Statebond se beheer geplaas.
Bestbier was steeds in Rhodesië met die verkiesing in Maart 1980, wat onder Brittanje en die Statebond se toesig plaasgevind het. Ná Zanu-PF se oorwinning is Robert Mugabe op 18 April 1980 as Zimbabwe se eerste minister ingehuldig. Mugabe het al die senior offisiere, onder wie Bestbier, ingeroep en hulle versoek om aan te bly en die land te ondersteun. Bestbier het elke dag sy volle Rhodesiese uniform gedra en hom as ’n Rhodesiër voorgedoen.
Hoewel Suid-Afrika hulp verleen het tydens die eerste demokratiese verkiesing was die verhouding met die RSA baie gespanne. Die verwagting in Rhodesië was dat Suid-Afrika sou ingryp indien die uitslag van die verkiesing nie na wense was nie. Hierdie vyandigheid het algaande opgebou en ná die verkiesing het dit vererger, wat daartoe gelei het dat die meeste Suid-Afrikaanse burgers, asook baie Rhodesiërs, die land verlaat het. Al hierdie faktore het bygedra om die spanning in die land verder te laat oplaai.
Loots en Van der Westhuizen het Bestbier opdrag gegee om hom gereed te hou om “met groot spoed onttrek te word”.
“Ek het te alle tye genoeg geld en my paspoort by my gehad,” vertel Bestbier. “Een oggend in Augustus 1980, net ná die oggendsessie by COMOPS, bel my vriend by Special Branch my. Hy het net gesê ‘André, get out … Now!’ Ek het gegroet en niks verder gesê nie, net genl Walls het geweet. Hy het my gegroet, maar niks gesê nie. Ek is met my handbagasie in groot haas na die lughawe in Salisbury waar ek ’n kaartjie op ’n SAL-vlug gekoop het. Die passasiers was reeds besig om aan boord te gaan. Ek was die heel laaste persoon wat in die vliegtuig geklim het.”
Bestbier het die sleutel van die skakeloffisiere se motor – ’n ou Peugeot14 wat tot hul beskikking gestel is – onder die sitplek versteek. Toe hy in Suid-Afrika land, het hy sy kontak by die ambassade in Zimbabwe gebel om die motor te gaan verwyder. Hy het ook met sy sekretaresse by COMOPS geskakel en gehoor dat Mugabe se nuwe Special Branch 20 minute nadat die vliegtuig opgestyg het, by die kantoor opgedaag het om hom in hegtenis te neem. Hulle het uitgevind dat Bestbier ’n Suid-Afrikaanse offisier was wat die ou Rhodesië ondersteun het.
In Pretoria het hy personeel van HSI, genl Loots en genl Malan oor die situasie ingelig.
Ná sy ondervinding in Rhodesië is André Bestbier in Augustus 1980 na die Spesmagte-HK ontplooi as SO1 Ops15 onder Hans Möller (toe die SSO Ops Leër by die Spesmagte-HK). Dit is hier waar hy een oggend in Februarie 1981 na genl Loots se kantoor ontbied is. Loots het hom ingelig dat hy na 1 VK in Durban toe moet gaan om die bevel van die Recces by kmdt Jakes Swart oor te neem.16
Bestbier beskou sy verplasing na 1 VK (en later 1 VR) as die beste ding wat in sy lewe kon gebeur omdat dit totaal nuwe horisonne vir hom oopgemaak het. Hy het twee jaar later op 30 Maart 1983 1 VR se bevel by Ewald Olckers oorgeneem en was vir vyf jaar tot Desember 1988 1 VR se bevelvoerder.
Hy het uitgeblink op organisatoriese en bestuursvlak. In sy tydperk as bevelvoerder het daar ’n groot omwenteling plaasgevind in die verkryging van toerusting van hoë kwaliteit en uiters gevorderde toerusting vir die Recces. Hy het goed omgesien na alle vlakke van sy personeel wat sein, medies, onderhoudstaf en elke ander afdeling in die eenheid ingesluit het. Op sportgebied het hy in sy jonger dae deeglik sy merk gemaak deur die Springbokke en die Vrystaat as haker te verteenwoordig.
Bestbier se voorganger as bevelvoerder by 1 VK, kmdt Jakes Swart, het gedurende 1977 die SA Leër se senior bevel- en stafkursus in Pretoria gedoen. Gevolglik was hy nie deel van die aanvanklike beplanningsproses oor samewerking tussen 1 VK en die SAS nie. Hy het dus nie aan die begin kontak met die SAS se bevelvoerder, Brian Robinson, of die Selous Scouts se bevelvoerder, Ron Reid-Daly, gehad nie. Swart het egter wel heelwat kontak met ltgenl Walls gehad, veral tydens Operasie Bootlace/Uric wat ná sy stafkursus in die Gaza-provinsie in Mosambiek uitgevoer is (sien deel 1, hoofstuk 7).
Die SAS het ’n groot tekort aan mannekrag gehad en die ontplooiings van 1 VK, 2 VK en 5 VK het hul hand in dié verband