Чуумпу дьол. Александра Спиридонова
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Чуумпу дьол - Александра Спиридонова страница 10
Өтөхтөрө чугас соҕус, ойууру ортотунан сүүрбэччэ мүнүүтэ хааман тиийэҕин. Онтон хаһан эрэ халыҥ хаар баттаан, төбөлөрүн суол иһин диэки иэҕиппит, лабаалара бэйэ-бэйэлэригэр иилистэн, холлороон аллея буолбут, анаан олордуу курдук үүммүт хатыҥнары ааһаҕын. Сөрүүн күлүктээх, кытаанах үктэллээх суолунан бара түһэҕин уонна эмискэ арылыс гынар кыракый ырааһыйа саҕатыгар биирдэ баар буола түһэҕин.
Биэрискэ Чуурайга тахсан баран, айылҕа кэрэ көстүүтүн олоҕугар иккис төгүлүн сөхтө. От саба үүммүт синньигэс хоруу уҥуор хаптаҕас уга үөһэттэн алларааҥҥа диэри бүүс-бүтүннүү кып-кыһыл отоннорунан кыыһар, хантан эрэ кэмпиэт сытын курдук минньигэс сыт дыргыйан ааһар. Охсуллубут от сыта хойуутук кэлэр.
Сааба отун охсон ыраатыннарбыт. Кыргыттара кэлбиттэригэр хотуурун от сүүмэҕинэн сотон баран, угун сиргэ батары аста. Пионер оҕо хаалтыһыныы моонньугар баана сылдьар, уруккута маҥан эбит былаатын уһугунан моонньун, сирэйин сотто-сотто, отууга таҕыста. Кыыһыныын ону-маны ботур-итир тыл быраҕыстылар уонна саҥата суох олордулар. Сиккиэр хатыҥ сэбирдэхтэрин силигирэтэн ылар. Икки-үс кумаар дыыгыныыр, хантан эрэ сахсырҕа сааҕынаан ааста.
Бу түгэҥҥэ ханна эрэ куорат ньиргийэр олоҕо сирилии, ньирилии турара буолуо… Таас дьиэлэр эркиннэриттэн тэйэн, күн сыралыйар итиититтэн кытара буспут кыһалҕалаах дьон төттөрү-таары аалыҥнаһаллар, тобус-толору оптуобустарга ньимиччи симиллэн, ханна эрэ сөтүөлүү бараллар. Оттон манна уу чуумпу, киһи нухарыйан барыах чуумпута…
– Аһары бэрт буолбат дуо, тоойуом? – Сааба эмискэ саҥарбытыгар көһүппэккэ олорбут Биэрискэ соһуйан, ходьох гынна. Өйүгэр оҥорбут итииттэн ууллан эрэр куорат мэлис гынна. Ньургуу күлэн лыҥкынатта. Биэрискэ саҥата суох кэҕиҥнээтэ уонна оҕолуу мичээрдээбитигэр тииһэ кэчигирэһэн көһүннэ.
Сойбут саахардаах хара чэйи киллиргэтээт, кыргыттар нэлэйэн тэлгэнэ сытар ходуһаларын диэки хааман, хаппыт оту тэпсэн, сурдурҕаһа турдулар. Сааба таптыыр хараҕынан имэрийэ көрөн оҕолорун атаара хаалла, астыммыттыы мичээрдээн мүчүк гынна, уоһун үрдүн саба үүммүт бытыгын имэриннэ.
Ньургуу оту бэрт түргэнник харбыыр, кыраабыла кылбаҥнаан олорор. Куурбут от бэйэтэ чөмөхтөнөн иһэргэ дылы, кини үлэлиирин туораттан киһи эрэ көрөн туруох курдук. Оттон Биэрискэ кыраабыла, ама, кинини истиэ дуу? Ньургуу үлэтин үтүктэ, сырса сатаан, итиннэ иҥиннэрэн, манна сыһан-соһон, дьэ үөрэниэхчэ буолла быһыылаах. Халыҥ субурҕаны аһара уһаппакка харбаата. Киэһэриэр диэри хайа баҕарар өттүнэн тэҥҥэ харбыыр буолла. Ытыһа хабыллыбатын диэн, Татыйыына чараас үтүлүк биэрэн ыыппыта туһалаата. Сааба кэлэн көмөлөһөн, бугул бөҕөтүн бычыгыраттылар. Ити күнтэн ыла Биэрискэ от үлэтиттэн наһаа саллыбат. Ааһа баран, Ньургуу курдук от үлэтиттэн үөрэр, сүргэтэ көтөҕүллэр, этэ-сиинэ арыллан, чэпчииргэ дылы гынар.
Ити сайын Биэрискэ Махсыымыныын аҕыйахтык көрсүбүттэрэ. Көрүстэхтэринэ,