сүүрэкэлииллэр.
– А-ба-ба-ба-ба! О-ба-ба-ба-ба-ба! Моҥнон өлбүт кыыс оҕо айыыта эн дьиэҕин буулаан булбут! А-ба-ба-ба-ба! О-ба-ба-ба-ба-ба! Хааҕыргыыр хара суор буолан иннигэр-кэннигэр түһэн, манна батыһан кэлбит эбит ньии! А-ба-ба-ба-ба! О-ба-ба-ба-ба! Кини буулаан булбут үөрүн халбарыппат эбит буоллаххына, имири эстииһиккит, уоккут умуллууһук, оһоххут тоҥууһук, үөлэскит кырыарыыһык, түннүккүт оҥойууһук. Олоро сылдьыбыт сиргитигэр төҥүргэскит хоруорууһук, баайгыт-токкут барыта бараныыһык, уруугут-дьоҥҥут өлөн бүтүүһүктэр ньии!
Дьиэлээх кырдьаҕас кэпсэтэрин оннугар кыыра-кутура көрсүбүтүттэн Харатаайап олус куттанна. Манна кэлэрин туһунан кимиэхэ даҕаны биллэрбэтэҕэ, ол үрдүнэн, үөр буолбут кыыһа батыһан кэлбит. Дьэ ити кэннэ кини хайдах ыал буолан, буруо таһааран олоруой?
«Суор буолан батыспыт», – диэн санаа кини өйүгэр көтөн түһэр. Кырдьык, Быракаан үрэҕин тэҥкэтигэр биир суор хааҕыргыы-хааҕыргыы үрдүнэн көтөн ааспыта.
– Ытык кырдьаҕас, олорбут олохпут олох буолбатыгар тиийдэ. Күн буолуҥ, ый буолуҥ – абырааҥ! – диэн эмиэ көрдөстө.
Сыгынньах ойуун дүҥүрүн сэбэргэнэҕэ «дар» гына бырахта. Хайдах эрэ тыына тахсыбыт, санаата көммүт курдук дьүһүннэннэ, уотун инниттэн тэйэн, ырбаахытын кэтэн, ыалдьытыгар кэлэн, дьэ, илиитин биэрдэ.
– Мин сүбэм диэн туох кэлээхтиэй, бэйэтинэн илэ кэриэтэ сылдьар буолбут үөрү бу эргиннээҕи ойууннартан кыайан үтэйиэх баарын билбэтим, – диэтэ.
Алыһардаах удаҕан чаанньыкка чэй оргутан аҕалан ыалдьытыгар кутта. Кини бэйэтин туһугар эмиэ аатын киһи ааттаабат, оҕонньорунааҕар ордук хомуһуннаах удаҕан этэ. Кини туһунан эмиэ бэрт элбэх кэпсээн, сэһэн баара. Холобура, хайдах «удаҕанын» дьонугар биллэрбитин туһунан бу курдук кэпсииллэр:
«Дьоно ойууна да, удаҕана да суох син эн, мин курдук ама дьон эбиттэрэ үһү. Арай биирдэ кыыстарын иһэ улааппытын өйдөөн көрбүттэр. Биллэн турар, эргэ тахсыбакка сылдьар кыыс хат буолан хаалара улахан сааттаах суол.
– Хотуок, туохтан бу курдук иһиҥ үлүннэ? – диэн дьоно кыыстарыттан ыйыппыттар.
Кыыстара хайдах эрэ кирик-хорук туттан баран:
– Куттанымаҥ. Мин биир ойууну кытта хатыһан охсуспутум. Ол ойуунум аллараа дойду Хатыыстаах күөлүгэр таҥнары сүнньүөхтээх алыһар балык буолан умсубутун мин хахаарар таллан куоҕас буоламмын кэнниттэн эккирэппитим, ситэн ылан ыйыстан кэбиспитим. Ол иһин иһим улахан, – диэбит.
Ойуун, удаҕан диэн киһи эрэ барыта сөбүлээбэт суола. Аҕата хатыс быаны ылан:
«Эн баҕас эмиэ ойуун-удаҕан буола оонньообут буола-буолаҕын», – дии-дии кыыһын дэлби таһыйбыт.
Ол таһыйа сылдьан биирдэ өйдөөн көрбүтэ: кыыһын буолбакка, тиэргэнин ортотугар турар тойон сэргэтин таһыйа сылдьар эбит.
Дьэ онтон ыла дьоно кыыстарын саҥарбат буолбуттар. Аҕыйах хонон баран кыыстара сүтэн хаалбыт.
– Били баҕайы ойуурга тахсан туох эрэ буолла быһыылаах, эр дьон тахсан
