Төлкө. Николай Якутский
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Төлкө - Николай Якутский страница 74
Лэгиэнтэй атыыһыт Сүөдэрдээх Маайаны, холорук тыал курдук сөрөөн, дьиэҕэ киллэрэр. Маайаҕа бу атыыһыт маҥнай олус тоҥкуруун курдук көстүбүтэ, оттон билигин кини Дьаакыбылап кулубаҕа букатын холобура суох эйэҕэс киһи буола оҕуста.
– Эмээхсиэн! Кэлэн көр эрэ, кимнээх кэллилэр?!
Ойоҕос хос аана аһыллар. Ииммит-хаппыт эттээх, кыракый соҕус уҥуохтаах, кубархай хааннаах саха эмээхсинэ киирэн кэлэр. Кини саҥата суох Маайалаах Сүөдэри көрүтэлиир.
– Билбэккин дуо?.. Бу били Сүөдэр уол… Бачча киһи буолан тыыллан-хабыллан турбут… Оттон бу кини кэргэнэ үһү, – Лэгиэнтэй атыыһыт кэргэнигэр кэпсиир.
Эмээхсин сирэйэ сырдаан кэлэр, мичээрдиир:
– Кырдьык билиэ суох эбиппин ээ.
Маайа бу дьиэлээх дьахтар саҥатын хайдах эрэ сөбүлүү иһиттэ.
– Түргэнник аста-үөллэ бэлэмнэт… Оҕолор ыраах сиртэн аччыктаан кэлбиттэрэ буолуо, – дьиэлээх тойон дьаһайда.
Дьиэлээх хотун саҥата суох уҥа хоско тахсар. Сотору соҕус остуолга иһит-хомуос тардар тыас иһиллэр. Сүөдэрдээх Маайа аччыктара өссө ордук биллэр, аһыахтарын баҕарбыттара өссө ордук күүһүрэр. Лэгиэнтэй атыыһыт кинилэри олоппоско олордуталыыр. Кини, кырдьык даҕаны, үөрбүтэ-көппүтэ сүрдээх. Хайдах кини үөрбэттээх буолуой?! Билигин кини атыыта, сырыыта уруккута буолбатах – кэҥээн, элбээн турар. Ону барытын бэйэтэ соҕотоҕун сылдьан тэрийэр, оҥорор кыаҕа суох. Сүөдэр уолу кини, кыра эрдэҕиттэн билэр буолан, олус эрэнэр. Оттон Сүөдэр кэргэнэ Маайа манна эмиэ улахан наадалаах үлэһит буолуохтаах. Дьиэлээх эмээхсин сотору-сотору ыалдьар, арыт букатын тэллэххэ-суорҕаҥҥа үҥкүрүйэн хаалар. Онон кинилэргэ үчүгэй үлэһит дьахтар бэркэ диэн наада буолан олорор кэмэ.
– Баччааҥҥа диэри Дьаакыбылаптаахха олордуҥ?
– Кинилэргэ.
– Тоҕо онтон кэллигит? Сатаспатыгыт дуу?
– Ээх.
Хос иһэ уу чуумпу буолар. Лэгиэнтэй атыыһыт, тугу эрэ этээри гыммыт курдук, сытыы баҕайытык көрүтэлээн кэбиһэ олорор.
– Сүөдээр, Дьаакыбылап били эйигин тутан илдьэ барыаҕыттан ыла манна сылдьыбат… өстөнөр быһыылаах.
Маайа: «Саатар эрэ сылдьыбатын!» – дии саныыр.
Дьиэлээх эмээхсин, уҥа хостон тахсан, ыҥырар:
– Чэйиҥ, киирэн аһааҥ!
Сүөдэрдээх Маайа, Лэгиэнтэй атыыһыты батыһан, уҥа хоско киирэллэр. Дуобат ойуулаах күөх килэйээҥки ыскаатардаах уһун остуолга чааскылар тураллар. Остуол ортотугар үрүҥ дуйдаах ньолбуһах бордуонньукка сылабаар оргуйа турар. Улахан тэриэлкэни өрөһөлүү үрүҥ буулка ууруллубут. Миискэни дуу, дириҥ истээх тэриэлкэни дуу маарынныыр иһиккэ сиикэй арыы толору туруоруллубут.
Дьиэлээх тойон, остуолга тардыллыбыт аһы көрүтэлээн баран, тылынан таҥалайын чамырҕатар уонна, кэргэнин диэки көрөн кэбиһэ-кэбиһэ, этэр:
– Эмээхсиэн, били аһы тоҕо остуолга туруорбатыҥ?
Дьиэлээх дьахтар, турбакка олорон, хос