hy was te oneerlik om te erken dat dit sy kind is. Of om sy regte vrou en kinders te gaan soek. Wat kan daar nog wees?
“Ek het haar gehaat, John. Want ek kon sien Tom kom te veel daar – jy kan self dink. Maar ek het haar gerespekteer. Almal het. En daarom wil ek jou vertel van haar, want jy moet haar ook respekteer. Op ’n dag hoor ons sy is terug Engeland toe. Sommer net so. Sy het geweet sy kon nie hier bly en Tom se kind verwag nie, en toe neem sy weer ’n besluit waarvoor ’n mens haar moet eer: sy kies om alleen te wees, eerder as om my seer te maak.” Trane blink in Maia se oë.
“Maar toe kom sy tog terug.”
“Sy het kanker gekry. Sy het geweet as sy in Engeland sou bly, sou jy na ’n weeshuis moes gaan – daar was nie familie wat vir jou kon sorg nie. Ek dink die besluit om terug te kom na Kenia was seker die moeilikste wat sy ooit geneem het.”
“Chai, memsaab?” vra ’n kelner.
Maia neem die koppie tee by hom. “Asante.”
“Ek sal Emily altyd dank verskuldig wees,” gaan sy voort, “vir die manier waarop sy Tom versorg het nadat hy uit die bos gekom het. Maande lank.”
“En toe gaan sy self dood.”
“Die lewe is nie altyd regverdig nie, nè?” Agter haar glimlag lê pyn.
Sy skuif effens sodat sy hom in die oë kan kyk. “John, ek kan sien jy glo nie in die liefde nie. Jy is bang. Maar ek wil graag hê jy moet weet hoe wonderlik dit is, en hoe leeg jou lewe daarsonder sal wees. Onthou dit, liewe John. En onthou altyd hoe verskriklik lief Tom jou gehad het.”
Bitter gal stoot in sy keel op. Die stoel kras oor die houtvloer.
“Verskoon my, Maia, ek moet gaan.”
Die kwaad is terug in sy binneste.
·3·
Ek is kwaad vir myself. My verbeel ek is terug in Oos-Berlyn, waar ek konfyt geraak het om my te versteek sodat ek skelm foto’s kon neem van moontlike vyande van die staat.
Maar hier! Myself aan gevaar en potensiële vernedering blootgestel by ’n begrafnis – in ’n bos op ’n plaas ver van als! Wat het my besiel? As John my gekonfronteer het, hoe sou ek kon verduidelik?
Selfs die pragtige uitsig kan nie my ontsteltenis laat bedaar nie. Ver ondertoe loop ’n trop kameelperde verby, statig soos poppe op stelte, onverstoorbaar elegant. Twee voëls koggel mekaar bo in ’n boom; die lug ruik na stof en blare. Deur vernoude oë kan ek in die namiddaglig die presiese tydsduur vir die ontwikkeling van die perfekte foto skat.
Kan ek niks meer raaksien sonder om afstandelik daarna te kyk nie? Altyd verskans deur die kamera voor my gesig, altyd besig om die omgekeerde beeld te absorbeer, die negatief voor my geestesoog te ontwikkel?
Selfs hier, voete op die muurtjie van die stoep voor my luukse hotelkamer in die Nakuruwildtuin, glas bier in die hand, bly ek bewus van my omgewing – nie van wat ek, Gretchen, ervaar nie, maar eerder van wat Gretchen Schmidt, fotograaf, filmmaker, kenner van ligmeters en lense, voel. Iemand wat wegkruip vir die samelewing deur te skuil agter ’n kamera. Al manier hoe sy die wêreld om haar kan beheer en oormaak. Herskep. As sy wil.
Agter die rolprent in my kop van die dag se gebeure, lê ’n donker, hartseer ondertoon. Was dit die treurige gesigte om die graf wat dit veroorsaak het, of die gedagte aan onkel Willi?
Sy beeld verskyn soos ’n vel fotopapier wat in ontwikkelingsvloeistof lê. Grys hare, groot neus, hartseer oë, sagte mond. Dan sy krom skouers, die skeefgetrekte rug omdat een been korter is as die ander een. Ek sien hoe hy my optel in die amber skemerte van die donkerkamer in sy winkeltjie in Behrensstrasse. Hy laat my die nat velle papier vasknip aan ’n draad.
Sy gekromde vinger wys hoe daar geleidelik beelde uit die mis opdoem en vorm aanneem. Kyk, Gretchi, daar’s jy met jou wilde bos hare. En jou mutti wat in haar boek skryf, tante Gertrud met haar breiwerk.
Ongelooflik. Towery.
Ek was onmiddellik verslaaf.
Dáár het Gretchen Schmidt, bekroonde fotograaf, begin.
Die ou man wie se woljas na tabak en sweet en chemikalieë geruik het, het my bedags laat help in sy winkel. Saans het hy my aan Afrika bekendgestel. Uit die muwwe reuk van sy prenteboeke van wilde diere en ontdekkingsreisigers het hy my die stof laat proe, ’n vuurtjie in die veld laat ruik. Deur sy oë het die uitgestrekte vlaktes, donderstorms en rooi sonsondergange vir my werklik geword, en het ek skaars agtergekom van die stof en rook en ontploffings wat bokant my plaasvind.
Eers later, ná die oorlog, het Mutti vertel van my regte oupa.
“Hy was ’n man van Afrika, dié Piet van Nieuwenhuizen.”
“ ’n Swart man?” wou ek grootoog weet.
“Nein, nein!”
Hy was van Suid-Afrika, het sy vertel. ’n Afrikaner. ’n Burger wat in die Boereoorlog teen die Engelse geveg het. Ná die oorlog wat soveel verwoesting gesaai het, het hy en sy mense besluit om na Duits-Oos-Afrika te trek.
Was dit ver?
Ja, en moeilik. Vra onkel Willi om jou in die atlas te wys.
En toe?
Mutti het aanhoudend met haar duim oor die dun ringetjie aan haar trouringvinger gevryf, haar blik ver.
“Hy was ’n grootwildjagter wat die land Tanganjika baie goed leer ken het.”
“Maar hoe het hy my oupa geword?”
“Toe die oorlog in 1914 uitbreek, het die Duitse beamptes al die mense van Suid-Afrika wat nie saam met hulle wou veg nie in ’n kamp gesit. Eendag kom sê ’n swart man daar is leeus by die beeste. My pa – jou oupa – gryp toe sy geweer en gaan uit die kamp om die leeus te skiet. Toe dreig die Duitse offisiere om hom voor die krygsraad te daag as hy nie by die Duitse weermag aansluit nie.”
“Wou hulle hom dóódmaak?”
“Waarskynlik. Maar hy het toe by die Duitsers aangesluit en is sommer die volgende dag na generaal Von Lettow-Vorbeck geneem. Van toe af was hy die generaal se regterhand. Hy het die Duitse manskappe deur die veld gelei en gesorg dat hulle nooit gevang word nie. Von Lettow-Vorbeck was die enigste Duitse generaal wat nooit oorgegee het nie – danksy my pa. Hy en die generaal het sulke groot vriende geword dat hulle ná die oorlog saam na Berlyn gekom het. Hier het hy my ma ontmoet.”
Mutti se oë kyk ver in die verlede in.
“O, hy was ’n mooi man. Jou ouma se gesig het sag geword as sy oor hom gepraat het. Hulle is in 1919 getroud. Maar jou oupa kon die koue Berlynwinters nie hanteer nie en toe gaan hulle terug Afrika toe. Ek is daar gebore.”
“En toe?”
“Toe gaan hy dood. Op ’n jagtog. ’n Leeu het hom bestorm en sy geweer het vasgehaak.”
“Hoe oud was jy?”
“Twee jaar oud.”
Sy staar na haar
