taalles. Saartjie sit en hou duim vas dat Ou Nukke dalk een of ander tyd die klas moet verlaat. Dan sal sy gou opspring, Anna se boek gryp en die brief uithaal.
Maar Ou Nukke bly in die klas en sy word net al kwaaier en kwaaier.
“Lodewyk!” gil sy en loer oor haar knypbrilletjie na Galpil.
Saartjie byt op haar onderlip om nie hardop te lag nie toe sy hoor hoe Galpil wat in die ry net langs haar sit, brom: “Pêrre, nou’s ek in die dinges.”
“Het jy iets gesê, Lodewyk?” kom Ou Nukke se stem vererg.
Die seun skud sy kop.
Juffrou Necker gluur hom streng aan. Sy is seker hy het nie die werk wat sy vir huiswerk gegee het, gedoen nie.
“Het jy die grammatikareëls geleer?” vra sy.
Galpil knik sy kop en glimlag. Ja-nee, hy het beslis. Hy staan so ’n bietjie nader aan Saartjie se bank. Sy is mos slim. As Ou Nukke hom ’n vraag vra, moet Saartjie help.
Ou Nukke praat Afrikaans, behalwe as sy met die eintlike les besig is. Dan is alles in Engels.
“Do you agree that there should be complete agreement of subject and verb?”
Arme Galpil lyk skoon dronkgeslaan. Sy vriend Gert wat langs hom sit, brom iets van ’n uitklophou.
Galpil kyk vinnig na Saartjie. Hy sien sy knik haar kop om te beduie die antwoord op die vraag is ja.
Nou knik Galpil ook heftig kop en sê: “Yes, me agree.”
Die juffrou loer agterdogtig oor haar bril na Saartjie. Sy is nie seker nie, maar sy vermoed die meisie het vir Galpil gehelp. Saartjie kyk met ’n onskuldige gesig na die onderwyseres en glimlag vriendelik. Ou Nukke sê net “Huh” en dan gluur sy weer oor haar knypbrilletjie na Galpil.
“That is correct,” sê die juffrou. “The subject and verb must agree.”
Galpil glimlag breed. Dis mos wat hy gesê het. Hy kyk ook so effens oor sy skouer na die kinders agter in die klas. Hy hoop hulle luister mooi sodat hulle kan hoor hoe slim hy in Engels is.
“Now, what happens,” vra Ou Nukke, “if two nouns are connected by ‘as well as’?”
Galpil sluk. Hy frons om te wys hoe ernstig hy nou dink. Hy skuif nader aan Saartjie se bank. Met ’n pleitende blik in sy oë loer hy vinnig na haar.
Saartjie ken die antwoord, maar sy kan hom nie help nie. Die onderwyseres kyk stip na haar. Galpil kug weer en frons nog meer. Hy maak ’n paar kuggeluide asof dit hom sal help om vinniger te dink.
“I am waiting,” sê juffrou Necker kil. “I explained this work yesterday in class and you had to learn the rules at home.”
Galpil glimlag maar bra floutjies en loer na Saartjie se kant toe. Sy sit net voor haar en uitstaar. Dit is te gevaarlik om hom nou te probeer help. Die seun kyk pateties rond. Is daar dan nie iemand anders wat kan hand bysit nie?
Die meeste van die kinders kan hom nie help nie, al wil hulle ook. Hulle het nie ’n benul hoe dit die werkwoord beïnvloed wanneer twee naamwoorde in Engels met “as well as” verbind word nie.
“I shall write it on the board,” sê die onderwyseres en tel ’n stukkie kryt op. “If you still can’t answer my question – there’ll be trouble!”
Die “there’ll be trouble” laat almal na asem snak.
Die juffrou skryf op die bord.
“Help, Saartjie,” fluister Galpil en hy buig benoud oor na haar.
“Die werkwoord moet met die eerste naamwoord ooreenstem,” sê sy vinnig.
“Hè?” Galpil buig weer oor na haar, want hy het nie mooi gehoor nie. “Hè, wat sê jy?”
“Die werkwoord moet met …” Skielik is Saartjie tjoepstil. Ou Nukke het omgeswaai en kyk haar nou kwaai aan.
Maar Galpil het niks agtergekom nie. “Hè?” fluister hy. “Sê gou weer, toe.”
Saartjie probeer met haar kop vir Galpil beduie dat Ou Nukke nie meer skryf nie, maar suutjies op hulle afsluip.
“Praat, Saartjie!” sê Galpil hees. “Moenie soos ’n houtpop daar sit nie.”
“En wat,” klink Ou Nukke se skril stem skielik reg agter hom op, “moet Saartjie vir jou sê?”
Galpil ruk soos hy skrik. Dan gee hy ’n verleë laggie.
“Sy – sy moet sommer ’n bietjie praat, juffrou weet … sommer ’n bietjie praat …”
“Waaroor?” kom die onverbiddelike stem weer. Galpil antwoord liewer nie. Hy staar nou maar net voor hom uit en probeer lyk soos ’n martelaar wat onskuldig is aan enigiets waarvan enigiemand hom beskuldig, maar nogtans sy straf sal verduur sonder om te kla!
Dit is só stil in die klas dat mens ’n speld kan hoor val. Ou Nukke is die hele oggend al in ’n slegte bui en haar bui is nou nóg slegter.
“Saartjie,” sê sy kwaai.
Saartjie sluk en staan vinnig op.
“Het jy vir Lodewyk gehelp?” vra Ou Nukke en haar stem is ysiger as ysig.
Saartjie aarsel ’n oomblik. Sy is effens bleek. Sy vee onwillekeurig met die agterkant van haar hand ’n krul van haar voorkop en dan sê sy eerlik: “Ja, juffrou.”
“Sy’t my probeer help, maar ek kon niks hoor nie,” sê Galpil.
Die onderwyseres staan en dink of sy hulle sal straf of nie. Hulle kyk haar al twee smekend aan.
“Hoekom het jy nie jou werk geleer nie, Lodewyk?”
“Juffrou sien, die ding is só – ek en ’n paar pêrre het ’n bootjie gemaak en toe met die ding in die spruit gaan roei. Die tyd het vreeslik vinnig verbygevlieg – en toe ons sien, is dit al donker. Toe sê ek: ‘Pêrre, ons moet weg wees. Ek moet vanaand nog tot laat aan daai Engelse reëls en goete leer.’ Toe’s ons huis toe, juffrou sien, maar toe was my arms so seer van al die roeiery dat ek nie die boek kon optel en oophou om te leer nie. En toe het ek maar gaan slaap, juffrou – want wat help dit om net so te sit en nie te kan leer nie, kos why jy’s te moeg?”
Die kinders lag almal – maar nie te hard nie. Saartjie grinnik ook. Vandat Apie die woord “kos why” begin gebruik het, doen al die seuns in Lynnekom dit.
Juffrou Necker glimlag ook effentjies – net so by die een mondhoek.
“Kan jy nie behoorlik Afrikaans praat nie?” berispe sy die seun. “’n Mens noem ander mense nie ‘pêrre’ nie. En wat vir ’n woord is ‘kos why’?”
Galpil kyk haar effens verbaas aan. Sy gee vir hulle Engels en sy verstaan dit sowaar nie!
“Dis die Engelse woord
