toe is. Vir die ander vier was dit nie dieselfde nie. Hulle het gehelp op die plaas en hoofsaaklik gespeel; hy het op die stoep gestaan daardie heel eerste middag toe oom Septimus hulle daar afgelaai het en toe hy oor die vallei kyk en omdraai en die berg soos ’n massiewe omarming agter hom sien, het iets in hom weer lewendig geword. Hy het geweet hy moet hom goed gedra, hy moet hard werk, dan sal die oom hom miskien weer nooi. Die hele vakansie was hy angsbevange omdat die ander vier soveel meer uitgelate was as hy. Hulle het makliker met oom Septimus gesels, hulle het nie – soos hy – alleen weggeloop om in die vallei te gaan stap, om teen die kranse uit te klim nie. Die hele volgende kwartaal het hy in vrees geleef: sê maar hy word nooit weer genooi nie? Sê maar hy kan nooit weer in sy kransfort sit en die hele wêreld voor sy oë sien lê nie?
André strompel met die stoeptrap op en sak op die boonste trap neer, te moeg om dadelik ’n verdere plan te formuleer. Hy pluk sy modderige skoene af, vee sy nat hare uit sy oë en probeer sy asem terugkry.
Oom Septimus het hom teruggebring, elke vakansie. Soms saam met die ander seuns, soms op sy eie, maar dit was eers jare later dat hy geweet het die plaas gaan nie van hom weggeneem word nie. Waarom oom Septimus hom gekies het, sal hy nooit weet nie. Hy weet dat hy die ou man as vader aanvaar het. Dis eers in die afgelope paar weke dat dit tot hom deurgedring het dat Julia die eintlike erfenis is. Oom Septimus het Julia aan hom nagelaat, hom gedwing om haar te aanvaar omdat die ou man geweet het hy laat hom, André, weereens alleen agter.
’n Hond blaf en André ruk sy kop op. Dit reën nou baie sag; hier en daar het die wolke in so ’n mate uitmekaar gedryf dat die maan sy flou lig deursif. Hy staar in ongeloof in die pad af. Dis ’n wit figuur wat nader kom, haar dun trui en romp soos ’n tweede vel teen haar lyf gepleister, haar hare nat teen haar kop. Sy loop kaalvoet in die modderpad, in haar hand dra sy haar skoene. Dis Radar wat nader gehardloop kom en uitbundig teen André opspring. André staan op, hou aan die stoeppilaar vas om hom staande te hou en tuur weer oor die werf, maar die wolke beweeg te vinnig, die maan het weer verdwyn.
“Sjoe,” sê Julia toe sy aan die voet van die trap kom. “Nou is ek heeltemal gedaan.”
Hy sê niks nie, staan net na haar en staar. Radar hardloop van die een na die ander, besluit dan dat hy lank genoeg nat was en skud homself so deeglik dat hy omtrent die hele stoep natspat. Dan storm hy om die hoek in die rigting van die buitekamer waar sy kosbak altyd is.
André is nie eens bewus van die hond nie; hy staan net en kyk na die druipnat figuur aan die voet van die trap. Haar bene is modderig tot by haar knieë, sy is so nat dat dit lyk asof sy nie klere aanhet nie. Die dun wit romp klou aan haar skraal lyf, die nat trui aksentueer elke ronding.
“Die rivier het afgekom,” sê sy vir hom. “Dit was die wonderlikste gesig. Ek kon my nie wegskeur nie en ek vind toe te laat uit ek is aan die verkeerde kant.” Met die agterkant van haar hand vee sy oor haar voorkop. “Ek voel asof ek ’n marathon gehardloop het. Kan jy glo, ek moes al die pad tot by die brug loop om oor te kom en selfs daar moes ek ’n hele ruk wag, want die water het te hoog oor die bruggie geloop.” Sy gee ’n laggie en begin met die trap opstap. “Dit was ’n hele avontuur. Ek het enige oomblik verwag om meegesleur te word.” Sy kyk hom vir die eerste keer ondersoekend aan. “Aarde, jy is ook nat en vol modder. Is jy ook in die storm betrap?”
“Ja.”
Sy lag weer en gooi haar nat skoene op die stoep neer. “Ek is bevrore. As ek nie nou in ’n warm bad klim nie …” Sy stap verby hom. “Jy beter ook, anders gaan ons siek word. En ek is dood van die honger.”
Toe hy vyftien minute later in die kombuis kom, is sy voor die stoof besig om sop warm te maak. Sy dra ’n langbroek en ’n dik, liggeel trui met ’n los rolkraag wat haar gloeiende gesig omraam. Haar hare is nog klam, maar word vinnig droog in die warm kombuis en val die hele tyd in haar oë.
“Hallo,” sê sy toe sy hom sien. “Voel jy ook beter?”
“Ja dankie,” sê hy beleef. Hy trek die laai oop, haal die kurktrekker uit en maak ’n bottel rooiwyn oop. Hy sit haar glas langs haar neer en gaan sit by die tafel met syne.
“Jammer om te pla,” sê sy en kyk oor haar skouer na hom. “Kan jy my haarband vir my insit? My hare val aanmekaar in my oë.”
Hy staan op, tel die haarband op en stap nader. Dis nie so maklik nie, vind hy; hy doen dit aanmekaar verkeerd.
“Nee,” lag sy en gooi haar kop terug, haar een hand nog op die soplepel. “Sit dit agter my ore in en skuif dit van voor af teen my voorkop terug. Dis reg.” Sy glimlag vir hom. “Dankie.”
Sy hande bewe toe hy gaan sit. Kort daarna is die sop warm. Hy gaan haal hulle borde in die woonkamer.
“Dis warmer hier,” sê hy toe hy die borde hou sodat sy kan inskep.
“Jy’s baie stil,” sê sy toe sy hulle sopborde vir die tweede keer vol skep. “Ek dog jy gaan in die wolke wees oor die reën.”
“Ek is,” sê hy.
“Weet jy,” sê sy en leun vorentoe, haar grys oë lewendig, “dit was die wonderlikste ding om die rivier te sien afkom. Dit was amper asof iemand ’n groot kraan hoog in die berg oopgedraai het. En so skielik! Die een oomblik was dit ’n droë bedding en die volgende ’n rasende, bruin stroom wat net hoër en hoër opstoot.” Sy lag weer, vrolik oor haar avontuur. “En daar by die bruggie … Dit was klaar so donker dat ek eenvoudig nie kon oordeel hoe hoog die water oor die brug loop nie. Dis waarom ek my skoene uitgetrek het. Ek het gedink ek sal darem ’n beter vastrapplek kry met kaal voete.” Sy glimlag, haar gesig gloeiend van die warm kombuis. “Maar ek moet erken ek was nogal skrikkerig en Radar wou die piep kry. Hy kon seker aanvoel hoe bang ek was.” Sy trek die brood nader en sny nog ’n sny. “Is daar nog van die gesnyde biltong? Ek is nog honger.”
Hy haal die biltong uit die yskas en sit dit voor haar neer. Terwyl hy koppies uit die kas haal en vir hom solank koffie skink, praat hy meteens.
“My ma was siek,” sê hy met sy rug na haar. “Ek dink ek moet geweet het hoe ernstig dit was; ek wou dit net nie aanvaar nie. Ek het soos altyd skool toe geloop en toe ek terugkom, was sy weg. Die bed was leeg. Sy was dood en weg.”
Julia kyk ontsteld op, verras deur die skielike wending in die gesprek en getref deur die emosie in sy stem. “Hoe vreeslik!”
“Ons het in ’n losieshuis gewoon,” gaan hy voort. “My ma het in ’n skoenwinkel gewerk totdat sy so siek geword het. Die eienares was … Ek het altyd gedink sy is my ouma. Aan die begin het sy vir my kom kuier in die weeshuis, maar later nie meer nie. Daar was niemand nie, totdat oom Septimus ons daardie vakansie plaas toe gebring het.”
“Het jy van die plaas gehou?”
“Soos jy,” sê hy. “Ek het om my rondgekyk en gedink as hulle my hiervandaan wegneem, sal ek doodgaan. Sedert daardie kamer in die losieshuis was dit die eerste plek waar ek gevoel het ek is tuis. Dit was dadelik myne. Ek het in vrees geleef dat oom Septimus my nie weer sou kom haal nie; dat hy die ander kinders ’n kans sou gee.”
“Maar hy het,” sê sy. “Het hy nie?”
Hy knik en kom sit weer oorkant haar, sy kop geboë. “Na die eerste jaar het hy self geskryf, self vir my gesê wanneer hy my sou kom oplaai die dag wanneer die skole sluit. Van toe af kon ek ontspan. Daardie eerste jaar het ek al om die matrone gedraai – hoe nader die vakansie gekom het, hoe dringender. Elke dag het ek gedink: vandag sal die berig kom, vandág sal ek ingeroep word, sal hulle vir my sê of hy my gaan kom haal. Terug op die plaas
