сплёўваючы цераз плячо. На дзікі бераг не хадзілі – ды і, зрэшты, патрэбы не было ў вусцішных камянях ды лапіку шорсткай травы між імі.
– Я бачу, – напявала рачная вада.
Горныя боствы, дзікія, абымшэлыя, дрымучыя, не дапамагалі, адступіліся, кінулі былое апякунства. А вось рагана дапамагала – вылівала дзіцячы спалох, выганяла ліхаманку, здымала з жывёлы сурокі, а з жыта – заломы. І таму рагане верылі, таму прынялі яе Ўсёмаці і названую цану, якой б высокаю ні была.
А цана была: чалавечае дзіця. Дачка, народжаная пад маладзіком, не старэйшая за шэсць год. Усяго адно дзіця дзеля выжывання ўсіх, хіба гэта многа? І земляробы ў вёсцы на беразе ракі, параіўшыся, ахвотна пагадзіліся: сапраўды, нямнога.
Але дзіцем тым была Лелева пяцігадовая сястра, самая меншая.
Таму горка плакала маці, і плакалі сёстры, і бацька, хворы, душачы кашаль, стаяў на парозе, бяссільна апусціўшы спрацаваныя рукі. Замест бацькі Лель мусіў у чоўніку перавезці малую праз лясную раку – і там пакінуць у траве між белых камянёў, пакінуць дзіця са старою раганай.
І Лель адвёз. Сцяўшы зубы, вынес з хісткага чоўніка сонную малую, загорнутую ў бацькаў плашч, паклаў на траву, крануўшыся русай галавы дрогкімі вуснамі. Пасля пайшоў, не абарочваючыся, назад, туды, дзе на мокрым пяску адпачываў човен. І кожны крок быў цяжкі, і кулакі сціскаліся бяссільна. Хіба з усёмагутнай Усёмаці варагаваць? З той, што дае сваёй рагане сілу лекаваць і людзей, і жывёлу, і саму зямлю?
Сястра, мусіць, прачнуўшыся там, у цемры, між вусцішных каменных слупоў, спужалася і заплакала, паклікала яго па імені. І Лель не стрываў – вярнуўся.
Пабачыў над дзіцем рагану, скурчаную, страшную, з пачарнелым тварам. Пабачыў вузлаватыя рукі, спярэшчаныя змяінымі ўзорамі, рукі, якія драпежна цягнуліся да русай галавы. Сястра плакала і клікала на дапамогу, а таму Лель, не вагаючыся, схапіўся за бацькаў жалезны нож на поясе. І, засланіўшы сястру сабой, ударыў пачвару па адной кіпцюрыстай руцэ – ажно лінула цёмная кроў на белае цела каменя. А рагана закрычала, запрарочыла, праклінаючы, і нешта цяжкое і касматае абрынулася зверху, прыціснула да роснай травы, так што не варухнуцца было.
Пясчаны бераг паплыў, быццам човен, па цёмнай вадзе, а Лель, поўны жаху і вусцішных водгаласаў, бег прэч. Бег на чатырох касматых лапах цераз ваду, цераз поле, бег пад тонкім сярпом нованароджанага маладзіка. Узрадаваўся быў, пабачыўшы сваю хату, але радасць вырвалася знутры мядзведжым бурчаннем, і маці, што з ліхтаром чакала ягонага вяртання на ганку, закрычала, толькі пабачыўшы яго. Тады ён зноў бег, бясконца блукаў па цемры, дзёр кіпцюрамі ствалы гонкіх хвояў у пракаветнай пушчы, ад ярасці і адчаю рваў магутнымі лапамі зямлю, падымаючы ўверх зжоўклую ігліцу. Ноч цягнулася і цягнулася, як смала, як мёд, а пасля Лель, стомлены і бегам, і адчаем, праваліўся ў трызненне.
Прачнуўся і доўга глядзеў на ўласныя рукі, падраныя і брудныя, без звярыных кіпцяў, не аброслыя поўсцю. Глядзеў, вачам не верачы, упэўніваючы сябе, што проста пабачыў
