әллә исерешүләре җиткәнме, рәсем әллә ничек, җайсызрак, әхлаксызрак килеп чыккан…
Ни дияргә, ничек аңларга да белмәде Мирсәет. Әмма җайсыз сүз әйтеп, эчеп алган каләмдәшенең кәефен кайтарудан да уңайсызланды. Кавказ халкының холык-фигылен, бигрәк тә авызларына шәраб керсә, һич аңларлык түгел.
Түзмәде Арам, бер-бер сүз ишетүдән өметен өзеп, үзе сорап куйды:
– Таныйсыңмы?..
– Юк…
Каян танысын икән ул боларны? Һич күргән-белгәннәре түгел. Аннан килеп, бу Кавказ кешеләренең һәммәсе төскә-биткә бериш тоела иде аңарга. Танырлык түгел үзләрен. Әрмәне, грузины, азәрбайҗаны – ул борын дисеңме, күзләре-мыекларымы, һәммәсенеке бер үрнәктән эшләнгән диярсең.
– Игътибар беләнрәк кара, Мирсәет…
Бәйләнде инде. Әллә: «Сиңа охшаган, әтиең түгелме», – дияргәме?.. Хәер, әтисен андый кыргый кыяфәттә күрсәтмәс иде ул.
– Танымыйм.
– Коба турында ишеткәнең бармы? – дип, тәкәббер елмаеп куйды егет. Син белмисең, ә мин беләм, диюе иде бугай аның.
«Коба»… Бу исемнең колагына чалынганы бар иде барын. Ниндидер күренекле революционер дисәң, бу егеткә аның нигә кирәге чыгар икән?.. Юк, ачык кына әйтә алмый.
– Ишеткәнем юк, – дип җавап кайтарды Мирсәет коры гына.
– Ә Иосиф Джугашвили турында ишеткәнең бармы?
Монысы да колакка чалынган төсле, ләкин аермачык хәтерли алмый.
– Казказга килүемә ел ярым юк. Мин каян белим аны…
Тегенең каныгуына Мирсәетнең эче поша башлаган иде инде. Нигә бәйләнә, нәрсә ачыкларга тырышып төпченә соң ул аңардан?!
Кычкырып көлеп җибәрде шунда Арам. Урыныннан сикереп торып, гаять эшлекле кыяфәт белән ишекле-түрле йөренеп килде.
– Бәхетле кеше син, Мирсәет, – диде һәм бармакларын бөгә-бөгә тезеп китте: – Шәраб та эчмисең син. Тәмәке дә тартмыйсың… Туташлар тирәсендә дә чуалганың сизелми… Өч булдымы?
Сул кулының өч бармагын бөккән хәлдә, аның каршысына килеп туктады. Беркадәр җитдиләнә төште – чираттагы дүртенче бармагын бөгәргә җыенуы икән.
– Инде дүртенче бармакка җиттекме?.. Милли хис, башка милләтләргә мөнәсәбәтеңне дә аңлап булмый синең. Бармы ул синдә, юкмы?! Гомумән, сез – Идел буе татарлары – милли горурлык хисенең ни икәнлеген белмисез кебек тоела миңа. Ни әйтсәләр, шуны күтәрәсез. Кемнең теленә ни килде, шуны кычкыра үзегезгә – җавап кайтармыйсыз, түзәсез. Безнең әтинең бер ишәге бар иде. Ул да шулай, ни салсаң, шуны күтәрә, кая кушсаң, шунда бара. Тыңлаучан, түзем иде, бичара – үлде. Сине димим, үпкәләмә, әмма кайбер милләттәшләрегезне мин әтинең шул мәрхүм ишәгенә охшатам. Язмышыгыз шундый булмагае…
– Арам, тукта! Син татар халкын каян беләсең?! – дип кычкырып җибәргәнен һәм үзенең ничек сикереп торганлыгын да абайламый калды Мирсәет. – Халкымны рәнҗетеп тагы бер сүз әйтсәң, кара аны!..
Куллары йомарланган, ә үзе дер калтыранырга керешкән иде ул. Уйнап кына сөйләшә
