да – әле күзәтүне бетерәсе бар, аннары аны типографиягә төшереп тапшырасы – чыгу юлына юнәлде. Журналист егет, сөйләнә-сөйләнә, тустаганга шәраб коеп калды:
– Ә мин эчкәч шәбрәк язам… Кыюрак килеп чыга… Большевикларның чын йөзен ачам… Кобаның астын өскә китерәм әле мин…
Егерме-утыз минут чамасы вакыты калган иде Мирсәетнең. Ул яза башлаган күзәтүен тиз генә төгәлләде дә китәргә җыенды. Арам янына кереп торырга түгел иде исәбе. Икенче каттан төшә торган караңгы баскыч буйлап түбәнгә атлыйм дисә, ниндидер катыргы кисәгенә баскандай тоелды. Үрелеп алса – калын кәгазьдән ясалган конверт булып чыкты, эчендә ниндидер кәгазьләр… Янәшәдәге тәрәзәгә якынрак килеп, конверт эчендәге кәгазь кисәкләренә күз төшерим дисә, телсез-өнсез калды: сенсация ясарга тиешле фоторәсемнәр иде бу.
«Нишләргә?» дигән сорау китереп сукты чигәсенә. Куенга тыгып чыгып йөгерергәме? Хуҗасына, Арамның үзенә кертеп бирергәме? Ул кай арада монда чыгып өлгергән дә, ничек итеп фоторәсемнәр баскычта төшеп калган? Әллә теге фоторәсемнәрнең бөтенләй башка нөсхәләре микән бу? Әллә, югалткан атлы булып, Мирсәетне сынауларымы?
Ни булса, шул дип, кире борылырга, табылдыкны иясенә кайтарырга дигән фикергә килде Мирсәет, Арам утырган бүлмәгә таба атлап китте. Иң элек кеше булып калырга кирәк бит әле… Юкса каракларча урлап качу сыман була, дип аклады ул үзенең бу адымын.
Ә егеттән җилләр искән булып чыкты. Шәрабын эчеп бетергән дә, яза башлаган караламаларын, фоторәсемнәрне үзе белән алып, ашыгыч рәвештә каядыр юл тотуы булган, димәк.
Иртәгесен исә журналист егет көне буе редактор бүлмәсендә утырды. Соңыннан мәгълүм булганча, ул болайрак акланган: йөри торган кызларына барып чәй эчеп кайтырга ниятләгән икән, имеш. Әмма чатта сагалап торган большевиклар засадасына барып юлыккан. Тегеләр аны кыйнаганнар һәм конвертын, язып бетергән әзер мәкаләсен алып калганнар. Ышанмаслык та түгел – йөзендә сыдырылган, күгәргән урыннары да шактый. Исерек көе чыгып барышлый баскычтан тәгәрәп төшкән булса кирәк. Арамның сүзләренә ышандылар, гафу иттеләр…
Шулай итеп, «Баку» газетасы сәхифәләрендә сенсация булмый калды. Ул фоторәсемнәрне Мирсәет үзе яшәгән фатирның идән астына яшереп куйды.
Коба, чынлап та, Иосиф Джугашвили исемле большевикның партия кушаматы булып чыкты. Беренче рәсемдәге ханым, дөрестән дә, аның тәүге хатыны, Яков атлы улының әнисе – Като Сванидзе икән. Икенче рәсемдәге хатын белән Коба Туруханскида сөргендә чакта бергә яшәгән, әлеге никахсыз хатынының да Кобадан бер улы туган.
Белгәннәре, күргәннәре турында Мирсәет берәүгә дә, хәтта Раузага да, ләм-мим сүз әйтмәде. Бакудан Петроградка киткәндә, ул әлеге рәсемнәрне үзе белән алды. Бары 1918 елда гына, Сталин белән икәүдән-икәү очрашкач, аның үзенә тапшырды аларны. Мирсәет аңар барысын да ничек булса, шулай сөйләп бирде…
Җентекләп, озаклап карап утыра Сталин әлеге фоторәсемнәргә. Нидер хәтерләргә тырыша, әмма исенә төшерә алмый.
– Тагы кемгә дә булса күрсәтмәдеңме? – дип сорый аннары.
– Юк, –
