Rooyen?”
Toe hy opkyk, staan Diepwalle se boswagter ’n entjie van hom af. Hy het geskrik. As ’n boswagter jou die dag op die naam kom noem, was dit moeilikheid se tyd. Maar sy kapliksens was betaal en hy had nêrens ’n strik gestel nie. Goed, die geelhout wat gekap lê, het nie die boswagter se merk opgehad nie, maar wie in die Bos kon bekostig om te kap waar ’n wagter gesê het hy kan? Dié ou storie was al muf.
“Meneer, as meneer kom moeilikheid wegbring het, het meneer na die verkeerde man toe gekom,” het hy sommer reguit gepraat. “Ek is ’n vernielde man, ek was op niks na nie onder die grootvoete vertrap. Kyk hoe lyk ek.”
“Ek kom nie moeilikheid wegbring nie, ek bring net vir jou ’n boodskap van die magistraat op Knysna af.”
Magistraat? Dit kon net groter moeilikheid as gewone moeilikheid beteken.
“Boodskap van die magistraat af?”
“Ja. Daar bestaan ’n groot moontlikheid dat jou seun wat die slag weggeraak het, gevind is. Lewend gevind is.”
Nee.
Nee, dit kon nie waar wees nie. Die man het geyl.
Elias het probeer opstaan, maar die skrik het hom teruggedruk op die stomp.
“Wat sê meneer daar?”
“Hulle het hom agter die berg in die Lange Kloof gekry.”
“Meneer, jy praat ’n ding wat my kop nie wil vat nie, ek sit bedol.”
“Jy beter maar eers bedaard bly, Van Rooyen. Die ding het ’n bietjie gesloer omdat dit destyds mister Blake was wat met die wegraak van jou seun gewerk het. Die nuwe magistraat moes nou eers weer alles opleer en so aan. Baie dinge dui daarop dat dit jou kind kan wees, maar die saak is nog nie uitgemaak nie. Dis hoekom die magistraat jou en jou vrou Vrydag op die dorp in die hof wil sien.”
“Jy sê hulle het die kind in die Lange Kloof gekry?”
“Ja. By bruinmense. Hy is glo al nege jaar lank daar.”
“Jy sê hulle het onse Lukas gekry?”
“Die moontlikheid lyk groot.”
Dit kon nie wees nie. “Waar’s hy nou, meneer?”
“Nog daar agter in die Kloof. Hulle laat hom môre haal.”
6
Toe Fiela die môre die agterdeur oopmaak, het sy geweet daar sou nie op daardie dag aalwee getap word nie. Die noordwestewind het gewaai. Al sou jy die vetste blare sny en onderstebo pak en dan self op jou kop gaan staan, sou hulle jou nie ’n lepel vol sap gee nie. Kom die noordwestewind, hou die aalwee sy sap in hom vas.
Agter haar in die skemer kombuis het Kittie dunhout gebreek om die vuur op te maak. Bokant die huis by die klein kraaltjie was Dawid besig om die bok te melk.
“Blaas maar dood die kers, Kittie,” het sy oor haar skouer gesê en buitetoe geloop.
Die nag se laaste donkerte het nog oor die aarde gelê: oorkant die Kloof, aan die voete van die koppe en die kranse, was dit sommer nog swart. Die maan was ver gekrimp en het blinkwit in die weste gesit. Bo by die varkhok het die rooi haan gekraai asof hy wou seker maak hy kry die dag gebreek.
Sy het die dag se pad vooruit geloop en dink. Tollie moes in die huis bly. Die wyfie het hom die vorige dag geskop. Deur die Here se genade net ’n lang bloedskraap teen die bobeen af tot by die knie, maar dit kon ’n lelike ding gewees het. Kinders dink mos jy praat wind as jy praat. Luister nie voordat hulle nie seergekry het nie. Sy het die Here sommer agter die varkhok op haar knieë gaan dank nadat sy klaar geskel het. Die kind kon dood gewees het. Maar dis omdat hulle nie weet wat dit is as ’n volstruis ’n regte skop skop nie. Sy weet. Sy was al uitgegroei toe die wilde volstruis die slag vir Nicolaas Dannhauser onder op Diepkloof oopgeskop het. Die Dannhausers was vreemde witmense wat kom intrek het, en toe loop sukkel die man deur die veld waar die wilde voëls aan’t broei was. Hulle moes hom met die perdekar loop optel en met hom injaag dorp toe. Een moes langsaan sit om die derms bymekaar te hou. Ou dokter Avis het hom darem toegewerk en deurgehaal gekry, maar Dannhauser was agterna nooit weer ’n gesonde man nie. En dan dink die kinders jy praat wind.
Sy het na die wyfie se kamp toe geloop.
“Jy’s omgemoer, nè?” skel sy oor die takheining. “As jy gister my kind oopgeskop het, het ek jou nek vir jou afgeknak!” Die voël het pik-pik gewei. Agter oor die koppe het die son uitgekom en die Kloof vol strepe warmte kom gooi.
Dit was toe sy wou omdraai dat die gedagte by haar opkom, eers versigtig maar toe al hoe astranter, totdat sy vir haarself moes walle gooi. Sê nou sy maak ’n fout? Sê nou sy beduiwel alles?
Die ding wou nie los nie. Dit was die dag waarop die wyfie by Skopper in die kamp moes kom en klaar. Maar sonder bedenking was sy nie toe sy voor die huis om na die mannetjie se kamp toe loop nie.
“Skopper, jy moet nou mooi vir my kom luister,” het sy met hom gepraat. Hy het sy nek regop getrek en haar aangekyk asof hy weet sy het gekom om ’n groot ding te sê. “Ek gaan Pollie vandag by jou injaag en ek waarsku jou van twee kante af: Sy’s beneuk en jy moet ligloop vir haar. Aan die ander kant wil ek hê jy moet haar goed aankyk sodat jy bekwaam kan raak vir haar. Moenie dat die skande oor jou kom en daar van Wolwekraal se mannetjie gesê word hy was te sleg nie. Mooiste mannetjie in die Kloof met slapte in die swingel, hoe sal dít klink?” Hy wás mooi. Sy lyfvere was roetswart en blink teen die spierwit pluime van sy vlerke. “Pollie is vet en pragtig en jy moet haar vat, want ek het nie vir jou ’n ander wyfie nie. Jy baklei haar nie vandag hier uit nie, ek vra jou mooi.”
Die huis het na oggend geruik toe sy terugkom in die kombuis; die renosterhoutvuur het lustig onder die koffiewater geskiet en Kittie was besig om van die varsgebrande koffie in die sak te skep.
Almal behalwe Selling was op.
“Ons sal nie vandag veld toe gaan nie, die aalwee sal nie tap nie,” het sy gesê.
“Noordwestewind, ek het ook so gedink,” stem Dawid saam.
“En jy lyk verniet so bly, Benjamin, jy sal eers die werf vee en die hoenderhok help skoonmaak voor jy loop speel.”
“Ja, Ma.”
Sy het self die brood gesny en die melkwit varkvet opgesmeer en elkeen s’n uitgedeel. Oor die volstruise het sy eers stilgebly.
“Maak die koffie en skink vir ons, Kittie. Emma, jy moet later in die dag kruis toe loop en vir miss Baby en vir antie Maria elkeen ’n stukkie seep loop wegbring. Sê vir hulle die seep is nie hierdie keer so mooi soos miss Baby s’n laas was nie, maar Ma maak weer volgende keer reg.”
“Sê dis Benjamin se skuld,” snip Kittie. Sy en Benjamin was die hele week al haaks in die aalweekoppe. “Sê dis hy wat in die seeppot gestaan en roei het in plaas van roer.”
“Jy jok! Dis jy wat nie jou beurt kom roer het nie!”
“Skei uit, kinders! Skink die koffie, Kittie. Emma, jy moet sommer by die winkel ook aangaan en vir ons ’n emmer meel saambring. Benjamin, loop sê jou pa moet opstaan. Ons moet klaarkry, die wyfie gaan
