төп инструмент…
Һашим. Безнең заманда җиде кат тирен түгеп эшләүчегә, мул уңыш алучыга орден да, атказанган исеме дә тәтеми иде.
Нәфис. Сезгә тәтегән бит, Ленин орденын биргәннәр.
Һашим. Миңа ул Ленин орденын оятларына көч килгәч кенә бирделәр… Мин колхоз милкен үзләштермәгәч, турысын әйтә алдым. Ә менә райкомга ярарга тырышкан җитәкчеләр, гаепле булганнары дәшмәделәр. Тормышта шулай бит ул: әгәр кешенең гаебе бар икән, ул ялагайлана, гаебен төртеп әйттерәселәре килми. Ялагайлар – барысы да гаепле. Алар нәрсәнедер үзләштергәннәр. Кемнәндер нәрсәдер алганнар… Әйтик, берәүнең колхозы муеннан бурычта утыра, ә ул прокурор малаен күмәк хуҗалык җилкәсенә атландырып укырга җибәрә.
Нәфис. Сезнең чорда да булдымы шундый хәлләр?
Һашим. Булды.
Нәфис. Ул вакытта сезнең «миллионер» хуҗалык кассасындагы акчаларга «һөҗүм» ясарга тырышмадылармы соң? Акчаларны башка максатларга куллану өчен.
Һашим. Булды. Бирмәдем.
Нәфис. Ә сез рәислектән киткәч?..
Һашим. Районның авыл хуҗалыгы идарәсе начальнигы Идрис Юнысовка, хәзер ул – «Үзән» совхозында директор, районда йорт җиткерергә дип, өч йөз мең алдылар, кире түләү шарты белән. Тик бер тиен дә түләмәделәр.
Нәфис. Талау ысулы башланган инде. Сездән соң килгән колхоз рәисе акчаларны барыбер таратып бетерде, хет, үзегез эшләгәндә, бер тиенгә тир түккәннәргә тиешле хезмәт хакы түлисегез калган. Сезгә артык кысмырланмаска да кирәк булгандыр.
Һашим. Булгандыр инде. Аның чоры шундый иде… (Кармагын алып читкә куя.) Бүтән эләкми. Әйдә, бер чәй эчеп алыйк, тамаклар да кипте. (Сумкасыннан термос ала, пәрәмәчләр чыгара, Нәфискә дә суза.)
Нәфис. Рәхмәт. Ризыктан баш тартып булмас…
Һашим (чәен эчеп). Шушы күлгә килгәч, суга карап, тынычланып калгандай буласың. Үткәннәр искә төшә дә күңелдән сугыш зилзиләләре узып китә. Мине миналы кырлар ничек саклап калгандыр инде…
Нәфис. Әллә сез сугышта сапёр идегезме?
Һашим. Әйе. Анда күргәннәр һич онытылмый. Барысы да, шушы урман чишмәләреннән агып чыккан сулардай, «хәтер күленә» җыелган… (Пауза.)
Нәфис. Балыкка күптәннән йөрисезме?
Һашим. Байтактан. Бер юаныч бит ул кармак салу. Балыгы да ярап куя, җиңел ризык…
Нәфис. Юанычын юанычтыр да, хәзер бу җирләргә, чишмә-күлләргә чит хуҗалар табылырга мөмкин.
Һашим. Мөмкин генә түгел, Акъярны күрше район эшмәкәре, каладагы корпорация җитәкчесенә саттылар, халыкның пайга бирелгән җирләре белән.
Нәфис. Ничек соң, эшләр худка киттеме?
Һашим (көлеп). Талап бетерә яздылар инде. Элек булган техникаларны шәхси милкенә әйләндергәннәр. Берсе очсызга гына умарталыкны сатып алган, икенчесе икенче нәрсәне. Нишлисең, алдау, талау бара…
Нәфис. Сезнең чорда хет җаваплылык, контроль булгандыр
