сот тармақтарына бөлінуі принципінің орнықтырылуына байланысты президент мемлекеттің басшысы ғана емес, сонымен бірге республиканың атқарушы билігінің де басшысы деп танылды.
ҚР-дың 1993 жылғы конституциясы президентті мемлекеттік биліктің атқарушы тармағына енгізді. Сөйтіп, бірінші конституция президенттің мәртебесін әлсіретті. Оның есесіне Жоғарғы кеңестің ұстанымдары мен өкілеттіктері күшейтілді. ҚР-дың Жоғарғы кеңесі тәуелсіз мемлекеттің бірден-бір заң шығарушы және өкілдікті органына айналды. ҚР Жоғарғы кеңесінің құзыреті, шын мәнінде, шексіз болды. Демек, 1993 жылғы ҚР-дың конституциясы күшті заң шығарушы билік ұстанымында тұрды. Мұндай жағдайда қандай да болсын күшті президенттік билік туралы айту орынсыз болатын. Ол атқарушы билікке байланды. Сондықтан ҚР-дың 1993 жылғы конституциясында президенттің жоғары мемлекеттік билік органдарының өзара іс-қимылын қамтамасыз ету құқығы туралы ережелер болған жоқ.
Президенттік басқару формасына қарай алғашқы елеулі қадамды ҚР-дың Жоғарғы кеңесі 1993 жылғы желтоқсанда, президентке заңдар қабылдау құқығы берілген кезде жасады. Президентке заң шығару өкілеттігін уақытша беру туралы заң қабылданған сәттен ҚР-да президенттік басқару формасының қалыптасу үрдісі басталды.
1993 жылғы конституция бойынша Қазақстан парламенттік республика болып саналды. Өкілеттігі аса мол Жоғарғы кеңес президентке мемлекет басшысы ретінде толыққанды және тиімді жұмыс істеуге мүмкіндік бермеді. Мұндай жағдайда елде демократиялық реформалар жүргізіп, нарықтық экономика құру мүмкін емес еді. Жоғарғы кеңес президент Н.Ә. Назарбаевтың саясатына қарсы тұрды. Осы саяси дағдарыс нәтижесінде 1995 жылы парламентсіз қалдық.
Осыған байланысты Н.Ә. Назарбаевтың саясатын жүзеге асыру жолында арқа сүйейтін қандай да бір құқықтық негіз қажет болды. Сөйтіп, 1 наурызда президент жарлығымен Қазақстан халқының ассамблеясы (қазіргі Қазақстан халқының ассамблеясы – С.С.) құрылып, ол президент Н.Ә. Назарбаевтың өкілеттігін ұзарту жөнінде 1995 жылы 29 сәуірде референдум өткізу туралы шешім қабылдады. Бұл тұрғыда Назарбаев Қазақстан халқының ассамблеясы туралы өз жарлығына сүйенді.
1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының конституциясы мемлекетіміздің ойдағыдай дамуының құқықтық іргетасы болып табылады. 1995 жылғы конституция Қазақстанды президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет деп жариялады. Мемлекеттің саяси жүйесі конституцияда нақты көрініс тапқан. Саяси жүйенің негізгі тұғыры – президенттік басқару жүйесі конституцияда алғаш рет заңдастырылған.
Президенттік басқару нысаны төмендегідей сипатталады:
– президент – мемлекет басшысы;
– үкімет өзінің бүкіл қызметінде президенттің алдында жауап береді, тек конституцияда көзделген ретте ғана парламентке есеп береді;
– президент үкімет мүшелерін тағайындайды;
– президент өз қалауы
