Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Группа авторов

Скачать книгу

style="font-size:15px;">      Falls Road i Shankill Road biegną mniej więcej równolegle przez centrum Belfastu; zbliżają się do siebie, ale w żadnym miejscu się nie łączą216. Rejon pierwszej stanowił przyczółek katolików, rejon drugiej – przyczółek protestantów. Między obiema szerokimi ulicami rozciągały się wąskie przecznice, wzdłuż których stały rzędy identycznych domków szeregowych. W pewnym momencie docierało się do końca katolickiego terytorium. Dalej zaczynał się teren protestancki.

      Podczas zamieszek w 1969 roku w całej dzielnicy wyrosły barykady, ostateczne dopełnienie podziału. Później zastąpiły je tak zwane mury pokoju217, potężne bariery rozdzielające obydwie społeczności. Po obu stronach paramilitarne bojówki patrolowały swoje tereny, nastoletni strażnicy pilnowali granic. Kiedy zaczynały się Kłopoty, IRA w zasadzie nie była aktywna. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych przeprowadziła nieudaną kampanię przy granicy, nie doczekała się jednak wsparcia ze strony własnej społeczności. Pod koniec lat sześćdziesiątych część przywódców IRA w Dublinie zaczęła podawać w wątpliwość sens walki zbrojnej; zamiast tego opowiadali się za różnymi wariantami marksistowskiej filozofii, biernym oporem i działalnością polityczną. Organizacja podupadła do tego stopnia, że gdy latem 1969 roku wybuchły zamieszki, miała w Belfaście zaledwie stu członków, przy czym sporą część stanowili weterani w rodzaju Alberta Price’a, ojca Dolours – ludzie doświadczeni, ale już nieco za starzy do walki218.

      Poza tym IRA nie miała broni219: pech chciał, że w 1968 roku postanowiła sprzedać część arsenału Armii Wolnej Walii. Co prawda miała na podorędziu osoby, które jeszcze pamiętały, jak się produkuje prymitywne materiały wybuchowe, zasadniczo jednak w tamtym czasie panowało powszechne przekonanie, że członkowie IRA częściej sami giną w przypadkowych eksplozjach, niż przeprowadzają udane zamachy220.

      Ilekroć nasilał się konflikt na tle religijnym, katolicka mniejszość w Irlandii Północnej zwracała się ku IRA, licząc, że ta zapewni jej bezpieczeństwo. Gdy jednak wybuchły zamieszki w 1969 roku, organizacja nie była w stanie powstrzymać rozochoconych lojalistów, którzy wypędzali katolików z ich własnych domów. Powstało nawet powiedzenie, że skrót IRA oznacza: „I Ran Away” – „Uciekłem”221.

      Jedna z belfasckich frakcji postanowiła zatem podjąć bardziej agresywne działania222, by organizacja odzyskała swą dawną radykalną tożsamość. We wrześniu 1969 roku dowódca IRA Liam McMillen, powszechnie obwiniany o to, że nie ochronił katolickiej społeczności w okresie zamieszek, zwołał zebranie w domu przy Cyprus Street. W pewnym momencie drzwi się otworzyły i do środka wpadł Billy McKee, legendarny bojówkarz uliczny, a razem z nim dwudziestu jeden uzbrojonych facetów. McKee urodził się w 1921 roku, kilka miesięcy po podziale Irlandii. Miał zaledwie piętnaście lat, kiedy przyłączył się do młodzieżówki IRA. Od tamtej pory zaliczył co najmniej jedną odsiadkę w każdej dekadzie223. Był gorliwym katolikiem224, co niedziela chodził na mszę, nigdy nie rozstawał się z pistoletem. Utkwił w McMillenie swe błękitne oczy i z typową dla siebie stanowczością warknął: „Jesteś dublińskim komuchem i postanowiliśmy odwołać cię ze stanowiska. Od tej chwili już tu nie dowodzisz”225.

      Pisarz Brendan Behan, stary przyjaciel Alberta Price’a, rzucił kiedyś sławną uwagę, że każde zebranie irlandzkich republikanów zaczyna się od rozłamu226. W opinii Dolours rozłam w łonie IRA był nieuchronny227. Doszło do niego na początku lat siedemdziesiątych, gdy jedna z frakcji oddzieliła się, tworząc Tymczasową Irlandzką Armię Republikańską (jej członków nazywano w Belfaście „Provos”), opowiadającą się za zbrojnym oporem. „Stara” IRA była odtąd nazywana „Oficjalną” a na jej członków mówiono „Stickies” (wynikało to stąd, że członkowie Oficjalnej IRA rzekomo przyklejali sobie do ubrań lilie wielkanocne, natomiast radykałowie z Tymczasowej IRA używali szpilek). W 1971 roku ugrupowania paramilitarne zamordowały czterdziestu czterech brytyjskich żołnierzy228. Obydwa skrzydła IRA coraz intensywniej walczyły z bojówkami lojalistów, z policją i z armią, a ponadto toczyły krwawą wojnę przeciwko sobie nawzajem.

      Andersonstown, gdzie dorastała Dolours Pirce, znajduje się na zachód od Falls Road, u stóp tak zwanej Czarnej Góry, czyli wzgórza o spłaszczonym wierzchołku, które unosi się nad miastem. W 1969 roku sytuacja w dzielnicy pogorszyła się do tego stopnia, że reguły normalnego życia zostały zawieszone. Dzieci nie mogły bezpiecznie dotrzeć do szkoły, więc spora część z nich po prostu zostawała w domach. Dwie ciotki Dolours przeprowadziły się do Andersonstown, gdy wyrzucono je z mieszkań w innych dzielnicach229. Armia często urządzała naloty w poszukiwaniu broni i ludzi podejrzanych o przynależność do IRA230. W jednym z miejscowych domów urządzano lekcje o produkcji bomb231: młodzi rekruci Tymczasowej IRA uczyli się tam, jak obchodzić się z niebezpiecznymi materiałami i jak podkładać ładunki wybuchowe. Miejscowi byli rozwścieczeni z powodu ciągłego nękania ich przez wojsko i policję232. Widok umundurowanych przedstawicieli brytyjskiej korony utwierdzał katolików w przekonaniu, że Belfast znalazł się pod okupacją.

      Poczucie oblężenia sprawiło, że całe dzielnice wspólnie organizowały ruch oporu. „Nagle wszyscy się zmienili – wspominała później Dolours Price. – Stali się republikanami”233. Na widok nadciągających żołnierzy lub policjantów kobiety i dzieci wybiegały z domów, chwytały metalowe pokrywy kubłów na śmieci, kucały na chodnikach i zaczynały łomotać pokrywami o bruk. Potężny hurgot niósł się wówczas przez zaułki i uliczki, ostrzegając rebeliantów, że zaczyna się nalot234. Dzieciaki w wieku szkolnym wałęsały się po usłanych gruzem ulicach i gdy tylko widziały, że zanosi się na kłopoty, zaraz przeciągle gwizdały na palcach235.

      Solidarność tchnęła w ludzi nowego ducha. Gdy przemoc się nasiliła, zaczęto urządzać wystawne pogrzeby. Nad grobami wygłaszano podniosłe mowy, trumny owijano trójkolorową flagą Irlandii. Niektórzy żartowali, że całe życie towarzyskie w Belfaście toczy się na stypach236. Dolours Price pociągały tego rodzaju ceremonie, wzruszały ją gala śmierci i duch nacjonalizmu. Po wydarzeniach przy moście Burntollet wróciła do liceum. Od lat marzyła jej się nauka w szkole plastycznej, ale ku jej rozczarowaniu nie została przyjęta237. Zamiast tego dostała się do Kolegium Nauczycielskiego Świętej Marii, niedaleko Falls Road238.

      W tamtym okresie Albert Price często znikał bez śladu, powierzono mu bowiem nową misję szukania broni na potrzeby IRA239. Gdy wieczorami Dolours wracała do domu, zastawała go w salonie,

Скачать книгу