Ewa 2006. „Cesarz Meiji – symbol nowych czasów”. W: Beata Kubiak Ho-Chi (red.). Japonia okresu Meiji: Od tradycji ku nowoczesności. Warszawa: Nozomi.
Patrick, Hugh i Larry Meissner (red.) 1976. Japanese Industrialization and Its Social Consequences. Berkeley: University of California Press.
Pyle, Kenneth B. 1974. „Advantages of Followership: German Economics and Japanese Bureaucrats, 1890–1925”, Journal of Japanese Studies 1, 1 (Autumn): 127–164.
Ravina, Mark 1999. Land and Lordship in Early Modern Japan. Stanford, California: Stanford University Press.
Roberts, Luke S. 1995. „A Transgressive Life: The Diary of a Genroku Samurai”, Early Modern Japan: An Interdisciplinary Journal 5, 2 (December): 25–30.
Roberts, Luke S. 1998. Mercantilism in a Japanese Domain: The Merchant Origins of Economic Nationalism in 18th Century Tosa. Cambridge: Cambridge University Press.
Rubinger, Richard 2007. Popular Literacy in Early Modern Japan. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Sand, Jordan 2003. House and Home in Modern Japan: Architecture, Domestic Space and Bourgeois Culture 1880–1930. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Asia Center.
Schelkle, Waltraud, Krauth Wolf-Hagen, Martin Kohli, Georg Elwert (red.) 2000. Paradigms of Social Change: Modernization, Development, Transformation, Evolution. Frankfurt/New York: Campus Verlag.
Seidensticker, Edward 1984. Low City, High City. Rutland: Charles E.Tuttle Company, Inc.
Shively, Donald H. 1965. „Sumptuary Regulation and Status in Early Tokugawa Japan”, Harvard Journal of Asiatic Studies 25 (1964–1965): 123–164.
Silberman, Bernard S. 1976. „Bureaucratization of the Meiji State: The Problem of Succession in the Meiji Restoration 1868–1900”, The Journal of Asian Studies 35, 3 (May): 421–430.
Smith, Henry D. 1978. „Tokyo as an Idea: An Exploration of Japanese Urban Thought until 1945”, Journal of Japanese Studies 4, 1 (Winter): 45–80.
Smith, Thomas C. 1988. Native Sources of Japanese Industrialization, 1750–1920. Berkeley: University of California Press.
Sugimoto Fumiko 1994. „Kuniezu” [Mapa księstwa]. W: Iwanami kōza Nihon tsūshi [Seria Iwanami, Historia Japonii]. Tōkyō: Iwanami Shoten.
Swale, Alistair D. 2009. The Meiji Restoration: Monarchism, Mass Communication and Conservative Revolution, Houndmills: Palgrave Macmillan.
Szacki, Jerzy 2003. Historia myśli socjologicznej: Wydanie nowe. Warszawa: PWN.
Sztompka, Piotr 2000. Trauma wielkiej zmiany: Społeczne koszty transformacji. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Sztompka, Piotr 2005. Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztompka, Piotr 2006. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tanaka, Stefan 2004. New Times in Modern Japan. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Toby, Ronald P. 1977. „Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu”, Journal of Japanese Studies 3, 2 (Summer): 323–363.
Toby, Ronald P. 2001. „Rescuing the Nation from History – The State of the State in Early Modern Japan”, Monumenta Nipponica 56, 2 (Summer): 197–237.
Vlastos, Stephen 1998. Mirror of Modernity: Invented Traditions of Modern Japan. Berkeley: University of California Press.
Wallerstein, Immanuel 2007. Europejski uniwersalizm: Retoryka władzy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Watanabe, Zenjiro 2004. „The Acceptance and Modification of Foreign Cuisine Establishes and Spreads a New Food Culture”. Food Culture, The Kikkoman Institute for International Food Culture, No. 8.
Watt, Paul B. 1997. „Jiun Sonja (1718–1804): A Response to Confucianism within the Context of Buddhist Reform”. W: Peter Nosco (red.), Confucianism and Tokugawa Culture. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Wilson, Logan i William Kolb (red.) 1949. Sociological Analysis. New York: Harcourt, Brace.
Yamakawa, Kikue 1992. Women of the Mito Domain. Tokyo: University of Tokyo Press.
Yanagita, Kunio (red.) 1957. Japanese Manners and Customs in the Meiji Era. Tokyo: Obunsha.
Aleksandra Szczechla
Literacki obraz kobiety w powieści japońskiej pierwszych dekad XX wieku
Dzieło może zaistnieć jako prowokacja wobec kulturowych norm i zachować tę prowokacyjność przez wieki, ponieważ nigdy nie było w pełni przyswojone (…).
Literatura jako część artystycznej działalności człowieka jest świadectwem jego wrażliwości oraz lęków, pragnień i fantazji, jest także specyficznym narzędziem poznania – odzwierciedla zmiany i problemy świata rzeczywistego, może je poddawać analizie, pomaga przyswoić nowe aspekty zmieniającej się kultury i życia społecznego, a zarazem pokazuje możliwe ścieżki w przyszłość. Jej relacje z rzeczywistością są złożone i wieloznaczne. Dzieło literackie jest zarazem swoim własnym świadectwem, gdyż opowiada historię swego własnego powstania[44], a także historycznych i ideologicznych warunków, w jakich powstało – odsłania dyskursywne mechanizmy kształtujące percepcję, a co za tym idzie, sposoby przedstawiania świata, właściwe autorom, narratorom i czytelnikom oraz ich czasom.
Ostatnia dekada Meiji (1868–1912) oraz stosunkowo krótka epoka Taishō (1912–1925) należą w historii Japonii do okresów najbardziej intensywnych zmian społecznych. Jednym z obszarów ulegających wówczas szczególnie radykalnym przemianom była genderowa struktura japońskiego społeczeństwa – zarówno w sensie pojawienia się nowych ról społecznych, jak i towarzyszących im zmian w mentalności mieszkańców Japonii. Kształt aspiracji i interesów politycznych podmiotu oraz sposobów jego funkcjonowania w społeczeństwie zależy od sposobu konstruowania definicji tegoż podmiotu, a to zawsze jest procesem politycznym (Butler 2008: 8, 93 et passim). Mechanizmy konstruowania tożsamości jednostki, a w szczególności tożsamości genderowej, czy też norm kobiecości i męskości w Japonii u progu dwudziestego wieku były silnie związane z konkretnym projektem polityczno-społecznym, kształtowanym przez ówczesną władzę oraz kontrolowane przez nią fora debaty publicznej.
Ibsenowska Nora Helmer, bohaterka „Przebudzenia” Kate Chopin – Edna Pontelier, czy też kobieta z „Yellow Wallpaper” Charlotty Perkins Gilman to tylko niektóre z „nowych kobiet”, jakich pojawienie się w literaturze zachodniej pod koniec XIX wieku zwiastowało początek procesu kształtowania się nowych wzorców literackich postaci kobiecych oraz samej kobiecości. Bohaterki te wymykały się tradycyjnym paradygmatom genderowym przez podejmowanie prób przejęcia kontroli nad własnym życiem oraz odrzucenie bezpiecznych kategorii definiujących kobietę w społeczeństwie – czyli przede wszystkim w relacji z mężczyznami, a w szczególności relacji małżeńskiej. Japońscy pisarze
Tzvetan Todorov,
