en enigiets anders in hul lewe bestaan op hul eiendom – hul gedagtes, hart en siel. Hulle “onteien” nie hier die dinge deur te dink dat dit iemand anders se probleem is nie. Hulle gee nie ander mense die skuld as hulle sleg voel nie. Hulle maak nie keuses en tree dan op asof die gevolge van daardie keuses iemand anders se verantwoordelikheid is nie.
Hierdie mense “besit” hul lewens, hul geleenthede, suksesse, mislukkings, vrese of wat ook al aan hul kant van die grenslyn bestaan. As ’n baas of kollega of marktoestande hulle omgekrap laat voel, aanvaar hulle dat dit hul probleem is. Dit behoort aan hulle. Dit is hul probleem, maak nie saak wie aan die ander kant daarvan is of wat die oorsaak daarvan is nie. As die kommer in hul siel is, aanvaar hulle eienaarskap daarvan al het hulle dit nie veroorsaak nie.
Vraag: Watter terrein van jou lewe – jou tyd, energie, passie en gedagtes – behoort aan jou en in watter mate? Behoort hulle regtig aan jou of aan iemand anders?
2. Beheer
As ons weet aan wie iets behoort, weet ons wie dit beheer. Eienaars kan doen wat hulle wil met hul eiendom (mits dit wettig is). As ons weet dat dit jou eiendom is, weet ons jy kan beheer wat daarmee gebeur en niemand anders nie. Niemand kan byvoorbeeld skielik besluit dat jou huis pers geverf moet word, eenvoudig jou heining – jou grenslyn – oorsteek en dit verf nie. Hulle het jou toestemming nodig om dit te doen omdat jou eiendom onder jou beheer is. Net so kan jy ook nie jou grens oorsteek en dinge begin verf wat nie aan jou behoort nie. Jy het net beheer oor jou eiendom, nie oor iemand anders s’n nie.
By die werk besef mense met grense dat hulle beheer het oor die dinge wat uitsluitlik binne hul beheer is – die dinge in hul eie hart, gedagtes en siel. Hoewel hulle dikwels nie beheer het oor die uitwendige werklikheid waarin hulle hulle bevind nie, kan hulle wel hul reaksie op daardie werklikhede beheer. As hulle ’n baas met boelieagtige gedrag het wat hulle ongelukkig maak, besef hulle dat die baas nie kan beheer hoe hulle voel nie. Hulle besef ook hulle kan nie die baas se optrede beheer nie. Daarom begin hulle beheer neem van wat hulle kan beheer, naamlik hulself. Hulle begin insien dat hulle nie magtelose slagoffers van hul baas is nie. Hulle kan ’n mate van beheer oor hulself uitoefen en doen wat nodig is om hulle beter te laat voel, ongeag hul baas se voortgaande gedrag.
Hulle besef ook dat hulle nie beheer het oor uitwendige sakekragte nie, maar wel oor hul reaksie daarop. Swak marktoestande, ’n veeleisende klant of ander uitwendige gebeure is nie onder hul beheer nie. Hulle besef hulle het beheer oor hul reaksie op sulke uitdagings. Hulle rig dus altyd hul fokus en aandag op wat hulle kan doen, nie op die negatiewe aspekte van die situasie en die dinge wat hulle nie kan beheer nie. Hul leuse is: “Wat kan ek doen?”
Vraag: Hoeveel beheer het jy oor wat in jou lewe gebeur? In jou hart? In jou verstand? In jou siel? Het jy genoeg beheer oor jou tyd? Oor hoe jy jou energie gebruik? Oor jou keuses? Oor jou emosionele welstand?
3. Vryheid
Hierdie eie beheer oor jou eiendom gee aanleiding tot die konsep van vryheid. Dit is uitsluitlik jou keuse wat jy met jou eiendom doen. Jy is nie net die een wat dit beheer en die mag het om te doen wat jy wil nie, jy het ook die vryheid om te kies wat dit sal wees. Niemand kan dit aan jou voorskryf nie. Net jy kan daardie keuse maak, onderworpe aan enige beperkings op die eiendom, byvoorbeeld die reëls van ’n huiseienaarsvereniging of munisipale regulasies.
In ’n werksituasie besef ’n persoon wat in beheer is dat niemand haar kan dwing om ’n slagoffer te bly nie. Sy het die vryheid om enige keuse te maak wat sy wil en gevolglik begin sy keuses maak op grond van besluite wat aan haar behoort en waarvoor sy die verantwoordelikheid aanvaar, eerder as om ’n passiewe slagoffer te wees en gegrief te voel oor haar situasie. Wanneer sy dit besef, gaan ’n nuwe wêreld van keuses voor haar oop. Sy verstaan sy is heeltemal vry om haar keuse te maak. Dit kan wees om haar reaksie op haar aanstootlike baas te verander, op ’n ander manier aan hom te dink, anders teenoor hom te reageer, hom te konfronteer, hom te vermy of selfs om van die maatskappy weg te gaan. Sy kan doen wat sy wil.
Vraag: In watter mate voel jy vry om te doen wat jy ook al wil doen? Of voel jy dat jou vryheid weens magte van buite beperk is?
4. Verantwoordelikheid, toerekenbaarheid en gevolge
As ons weet aan wie die eiendom behoort en wie in beheer daarvan is, weet ons ook wie verantwoordelik is vir wat daar gebeur. Eienaarskap, beheer en vryheid gaan altyd gepaard met verantwoordelikheid, toerekenbaarheid en gevolge. Jy kan doen wat jy wil, maar jy sal ook die gevolge van jou besluit moet dra, of dit goed of sleg is. Daar is werklike gevolge – goed en sleg – soos om ’n gerieflike huis te hê as jy dit versorg of dat die dak ineenstort as jy die termiete ignoreer. Verder is daar interpersoonlike en wetlike gevolge, soos om uitgesit te word as jy toelaat dat dit ’n brandgevaar word, of dat jou buurman ’n saak teen jou maak as jy sy eiendom in gevaar stel deur keuses wat jy op jou eiendom maak. Die gevolge, goed of sleg, is elke keer onder jou beheer en jy is daarvoor verantwoordelik.
Iemand met grense weet die gevolge van sy keuses, wat dit ook al is, is sy verantwoordelikheid en hy aanvaar dit so. As hy gekies het om sy betrekking te aanvaar, aanvaar hy die verantwoordelikheid daarvoor. As hy sy baas konfronteer, aanvaar hy verantwoordelikheid vir die gevolge. Of as hy stilbly, besef hy dat dit sy keuse is en aanvaar verantwoordelikheid vir die posisie waarin dit hom plaas, ongeag of die keuse goed of sleg, slim of dom was. Hy is nie ’n slagoffer nie. Hy is verantwoordelik en hou daarvan. Hy besef hy is verantwoordelik vir die gevolge van sy besluite en optredes, wat dit ook al mag wees.
Vraag: Aanvaar jy verantwoordelikheid vir die gevolge van jou keuses? Jou gesindhede? Jou oortuigings? Jou gevoelens? En hou jy ander verantwoordelik vir die gevolge van hul gesindhede, oortuigings, gevoelens, keuses of optrede?
5. Perke
As jy jou eiendom besit en vry is om te bepaal wat daar gebeur, het jy ook die vryheid om perke te stel aan wat daar gebeur. As mense op jou eiendom oortree of iets daar doen wat jy nie wil hê nie, kan jy hulle vra om dit te verlaat. As hulle weier, kan jy verdere perke afdwing soos om die polisie te ontbied. Uiteindelik kan jy hulle van jou eiendom laat verwyder en hulle aanspreeklik hou vir die skade wat hulle aangerig het. Dit is egter jy wat beheer moet neem en die perke moet bepaal van wat jy wil en nie wil toelaat nie.
Of as daar iets by die werk gebeur, dalk weens ander se keuses, of as iemand onverantwoordelik optree, besef die persoon wat in beheer is dat sy perke kan stel aan die uitwerking van daardie optrede of gesindhede op haar. Sy is nie bang om beswaar aan te teken en te sê dat daar ’n perk is aan waarvan sy bereid is om deel te wees, waaraan sy haar sal laat blootstel of waardeur sy beïnvloed wil word nie. Perke geld ook vir dinge waarvoor sy vir haarself moet nee sê deur seker te maak dat sy nie instem om dinge te doen wat haar persoonlike perke ten opsigte van tyd en energie oorskry of teen haar waardes indruis nie.
Vraag: Stel jy perke vir mense of situasies sodat hul uitwerking op jou ’n duidelike afsnypunt het? Trek jy die streep?
6. Beskerming
As jy weet waar jou grense en perke is, en jy in beheer van daardie eiendom is, kan jy iets baie belangriks doen. Jy kan die goeie goed binne jou eiendom hou en die slegte goed buite. Jou grense beskerm die dinge wat vir jou waardevol is – jou skatte – en jy wil hê hulle moet binne bly, veilig teen die magte wat hulle dalk wil steel of vernietig. Daarom sluit jy jou deur of maak die hek toe in die heining om jou huis. Jou grense beskerm die goeie dinge binne die grenslyne. Hulle beskerm jou ook teen slegte goed soos diewe en aanvallers van buite.
Mense wat in beheer van hulself is, kan weerstand bied teen mense of omstandighede wat dreig om hulle of hul organisasie kwaad aan te doen. Hulle het die grense om hulself, ander, hul organisasie en sy missie te beskerm teen magte en mense wat dit wil benadeel.
Vraag:
