van die morele higiëne van die volk
22.hy ry bmw’s en mercedes benze
23.met chauffeurs en drie lyfwagte
24.hy gaan onbevrees oral ongewapen
25.die barbaar woon in ’n dubbelverdiepinghuis
26.met ’n mooi tuin vol struike kleurryke sambrele
27.en wit tuinstoele en -tafels staan daar rond
28.waar hy selde in sy min vrye tyd gaan sit
29.saterdagmiddae slaap hy en sondae
30.speel hy soggens gholf met sy baie vriende
31.smiddae tennis op bane in sy agterplaas
32.hy kyk krieket maar nie sokker nie
33.hy drink rooiwyn en eet pekanneute
34.met sy vooraanstaande vriende en vriendinne
35.hy het rakke vol cd’s van al die idols en ikone
36.hy hou bediendes in uniforms aan
37.en het ’n uitstekende kok en butler
38.hy het ’n selfoon en ’n kanarie
39.en ’n siamese kat en ’n engelse fox terrier
40.vet en blink betaal hy inkomstebelasting
41.dorpe en stede strate en pleine groot damme
42.en skole is na hom vernoem die barbaar
43.is onherkenbaar
WOORDVERKLARINGS
aandele: beleggings in maatskappye / Eng.: shares in companies
agterplaas: oop ruimte agter die huis / Eng.: backyard
butler: hoofbediende / Eng.: chief servant, butler
chauffeurs: motorbestuurders / Eng.: chauffeurs
getinte: donker gekleurde / Eng.: tinted
Idols: wenners van sangkompetisies / Eng.: winners in singing competitions
ikone: helde / Eng.: heroes
JSE: Johannesburgse Effektebeurs / Eng.: Johannesburg Stock Exchange
kok: persoon opgelei om te kook / Eng.: trained cook
macho: manlik / Eng.: macho
makelaar: iemand wat beleggings soos aan- dele koop en verkoop / Eng.: person who buys and sells shares
morele higiëne - rein gewete / Eng.: clean conscience
na iemand se pype dans: alles doen wat iemand sê / Eng.: dance to another’s tune
nuusbulletins: nuus op radio en TV / Eng.: news on radio and TV
onbevrees: nie bang nie / Eng.: unafraid
optogte: mense wat in ’n groep loop om te protesteer / Eng.: protest marches
pers: die media: koerante, TV, radio / Eng.: media: newspapers, TV, radio
poleigeur: parfuum berei van die plant met mentgeur / Eng.: perfume prepared from plant with mint fragrance
skedel: menslike kopbeen / Eng.: human skull
stort: was onder lopende water / Eng.: shower
vooraanstaande: uitgelese, belangrike / Eng.: distinguished, upper-class
Pitkos: Eiewaan, geldmag en ander vergrype kom in hierdie gedig onder skoot. Die barbaar is eintlik bekende mense in die samelewing. Hulle praat gereeld op radio en TV en hul foto’s pryk in koerante. Die barbaar doen al die regte dinge wat hom as gesiene mens moet vestig. Individualiteit is maar ’n skaars eienskap van hierdie persoon wat hom met al die bekende statussimbole omring. Só word die tradisionele woordeboekbetekenis van “barbaar” heel verrassend omgekeer. Die gedig is ’n uitstekende voorbeeld van ironie omdat die hoogste vorm van sosiale aanvaarding soos dit in die gedig uiteengesit is, juis van die hoofkarakter ’n barbaar maak omdat hy geen kulturele agtergrond het nie.
LEERFOKUS
alliterasie
assonansie
leestekens
lettergrepe
ritme
teenstelling
vrye vers
Post-lees
Kontekstuele vrae
1.Noem twee dinge in versreëls 2, 3 en 9 wat daarop dui dat die barbaar ook goeie dinge doen ter wille van die openbare mening.
2.Waaruit kan afgelei word dat die barbaar ’n bekende figuur is?
3.Watter versreël wys ’n voorbeeld van ’n teenstelling aan? Skryf die frase oor.
4.Wat bereik die digter deur geen hoofletters of ander leestekens te gebruik nie?
5.Hoe beïnvloed hierdie gedig jou siening van bekende mense?
Vir jou joernaal en/of in die klas
Skryf vir ’n koerant se sosiale blad ’n onderskrif van 150 woorde by die foto van ’n bekende figuur waarin dié se voorkoms en optrede beskryf word.
Philip de Vos
(*16 Junie 1939)
DE VOS IS IN BLOEMFONTEIN GEBORE. Hy was vroeër ’n taalonderwyser en is veral bekend vir sy spitsvondige limerieke. Dié veelsydige digter is ook ’n fotograaf en sanger en het in meer as 60 operarolle vir verskillende kunsterade gesing. Hy sing ook sy geestige verse by verskeie kunstefeeste. De Vos het 22 bundels op sy kerfstok, sowel as 33 vertalings van rymverse en ander fiksie. Hy is bekroon met die Eugène Marais-prys (1989), ATKV-kinderboektoekenning (1989), M.E.R-prys (1996), Mondiprys (1996) vir die strokies in De Kat, Alba Bouwer-prys (1998) en IBBY internasionale toekenning (2004).
Pre-lees
Mens ontmoet ander mense wat om die een of ander rede ’n blywende indruk op jou maak. Dikwels oor die dinge wat hulle doen en wat vir jou verspot voorkom. Dit kan ook dié dinge wees waarin jy jou nooit sou begewe of jou tyd mee sou mors nie.
“’n Vrou van die dorp Clocolan” in konteks: In Ierland is ’n dorp met die naam Limerick. Maar ’n limeriek is ook ’n digvorm met ’n vaste formele struktuur van Engelse oorsprong. Dis ’n vyfreëlige gediggie met ’n vaste rympatroon: aabba. Die eerste, tweede en die vyfde versreëls is langer as die derde en vierde versreëls. In die langer versreëls is gewoonlik drie en in die korteres twee betoonde lettergrepe. Die eerste
